Familiestukken om van te houden in Tussen Kunst en Kitsch

Uitzending zondag 4 februari 2024 om 21.25 uur op NPO 1

• Voorstelling: jongeheer Leendertz                                                                      

• Maker: Thérèse Schwartze (1851-1918)

• Herkomst: Amsterdam (1908)

• Materiaal: pastel op papier (krijttekening)

• Afmetingen: 70 cm x 55 cm  

Mevrouw is taxichauffeur en haalde een mevrouw op, die niet kon praten door een infarct. Er ontstond een vriendschap en na haar overlijden, kreeg ze dit portret. 

Waarschijnlijk is het jongetje op het portret de vader of grootvader van de overleden man van de overleden vriendin geweest. Het hangt nu mooi bij mevrouw thuis in het trapgat.

Emilie den Tonkelaar: Therese Schwartze was een begenadigd portrettist. Ze was deel van de Joffers, Amsterdamse schilderende dames als Lizzy Ansingh. Schwarze was bevriend met Wilhelmina, schilderde veel portretten van de Koninklijke familie. 

Dit is Hans Leendertz, geboren in 1901. Zijn vader Paul was een grote Duitse textielhandelaar. Als je een goede familie was, bestelde je een portret van Thérèse Schwartze. Ze signeerde deze ook met de naam van haar man, Van Duyl. 

Het is pastelkrijt daar werkte ze veel mee. Verf kun je mengen op je palet, maar krijt niet. Dat doe je op het papier, het is heel fijn werken en daar heeft ze een enorme beheersing in.

Het is ook moeilijk te bewaren, want je veegt het er makkelijk af. Het label achterop vertelt dat het werk al in 1913 tentoongesteld is - dat zegt ook wel iets over de bekendheid van Schwartze. 

Waarde: 8.000 euro

• Maker: onbekend 

• Herkomst: Athos, Griekenland

• Datering: rond 1700

• Materiaal: cederhout (21 x 12 cm) 

De opa van mevrouw heeft dit houten kruis zo’n honderd jaar geleden gekocht, waarschijnlijk in Amsterdam. Hij had daar ook een kunsthandel, dus hij was een kenner. Het is al die tijd binnen de familie gebleven en mevrouw wil dat ook graag zo houden. 

Remco van Leeuwen: Dit kruis komt van Athos, een monnikenrepubliek op een berg in Griekenland. De monniken leven daar in verschillende kloosters en maken daar onder andere religieuze kunst. Dit kruis werd door pelgrims die het schiereiland bezochten meegenomen als souvenir voor thuis. 

Daar werd het dan gebruikt voor een processie (op een stok) of in de kerk. Ze zijn bekend van de 16e, 17e, 18e en 19e eeuw. 

Het kruis is gemaakt van cederhout/boxwood. Het leven van Christus en Maria is afgebeeld, en er staan woorden in het oud Grieks/Latijns op. Zoals transformatio, wat verandering betekent en crucif catio wat kruisiging betekent. 

Aan het lettertype zie je dat het van begin 18e eeuw is. Omdat het heel fijn gemaakt is, is het ook erg kwetsbaar. Ze zijn heel zeldzaam, je komt ze nog vooral tegen in musea. 

Waarde: 9.500 euro

• Maker: Ralph Bakker 

• Herkomst: Rotterdam (rond 2000) 

• Materiaal: geelgoud en tantalium   

• Afmetingen: diameter van 18 cm 

Ruim twintig jaar geleden heeft mevrouw de ketting van haar broer, Ralph Bakker, gekocht als investering voor zo’n 7.000 euro. Ze vindt hem zo mooi, dat ze hem thuis aan een torso naast haar bed heeft hangen.

Titia Reuser: Ralph Bakker hoorde bij de tien beste edelsmeden en zij kent hem nog van de vakschool edelsmeden in Schoonhoven waar zij samen op zaten. Zijn afstudeerwerk werd meteen aangekocht door het zilvermuseum in Schoonhoven, dat was wel heel bijzonder. 

Hij werkt altijd alleen in zijn eigen atelier in Rotterdam en maakt ook zijn eigen ontwerpen. Hij werkt heel ambachtelijk en dat zie je ook terug. Het is prachtig mooi gemaakt, heel minutieus. 

De zwarte plaatjes zijn gemaakt van tantalium, een anti-allergeen metaal dat ook veel gebruikt wordt in de medische wereld. Het is heel licht en daardoor ook heel goed draagbaar.

Het nadeel is dat je het niet goed kan solderen. Daarom zitten de gouden buisjes erin waar de ringen van 18 karaats geelgoud doorheen lopen. 

Hij is nog steeds actief en maakt vooral sieraden in kleine oplages.

Waarde: 20.000 euro

Tussen Kunst en Kitsch Extra

In ‘Tussen Kunst en Kitsch Extra’ wordt doorgepraat over een bijzondere vondst uit ‘Tussen Kunst en Kitsch. Dit keer een ontmoeting tussen Titia Reuser en haar jaargenoot Ralph Bakker.   

Te zien direct na Tussen Kunst en Kitsch op NPO 2 Extra. (Op kanaal 82 én voor iedereen via de app van NPO of online: www.npo.nl/npo2extra.) Of kijk de uitzending hieronder terug.