Ten onrechte wordt de theremin soms een ‘zingende zaag’ genoemd. Dit vroege elektronische muziekinstrument vond niet alleen zijn weg in de wereld van klassieke muziek, maar inspireerde ook Led Zeppelin en de makers van Star Trek. Liefhebbers van detectiveseries denken maar aan één ding: de soundtrack van Midsomer Murders. Hoe werkt dit mysterieuze apparaat?
Buitenaards
De theremin klinkt behoorlijk griezelig en dramatisch. De manier waarop het instrument bespeeld wordt, is al helemaal buitenaards. Uitvinder León Theremin (1896-1993) bedacht in 1919 een manier om lucht als instrument te gebruiken. Rondom twee antennes breng je met beide handen veranderingen aan in een magnetisch veld. Die veranderingen bepalen de frequentie (toonhoogte) en amplitude (toonsterkte) van de melodie die je speelt. Elke kleine beweging is al hoorbaar, en dus is de theremin net zo expressief als een stem.
Clara Rockmore
Niet Leon Theremin zelf, maar zijn studente Clara Rockmore (1911-1998) bracht het instrument naar de grote podia. Rockmore was al op vijfjarige leeftijd een veelbelovende violiste, maar moest door ondervoeding en daaropvolgende groeiproblemen al op haar tiende stoppen met spelen. Noodgedwongen zocht ze een elektronisch instrument om haar muzikale carrière voort te zetten. Door haar muzikaliteit en absolute gehoor wist Clara de theremin als geen ander te bespelen.
Mogelijkheden
Rockmore speelde op de theremin vooral solostukken voor strijkinstrumenten en zang. Omdat elke trilling in het magnetische veld rondom de antenne hoorbaar is, zijn er versieringen mogelijk die normaal alleen voor stem of snaarinstrumenten zijn weggelegd. Bijvoorbeeld een glissando, het van toon naar toon glijden, klinkt bijzonder goed op het elektronische instrument. De theremin, de tien jaar later uitgevonden ‘ondes martenot’, de tannerin en vergelijkbare elektronische instrumenten deden het ook goed in opkomende populaire muziekgenres, zoals de muziek van The Beach Boys en psychedelische rock.
