Restauratie van moderne kunst zorgt bij restauratoren voor andere hoofdbrekens dan een 17e eeuws paneel. Hoe restaureer je een concept of filosofie? Restaurator Michel van de Laar geeft uitleg.
Moderne kunst gaat vaak over veel meer dan het object. Zo gaat Jan Schoonhovens werk ‘R70-54’ niet over het reliëf zelf, maar eigenlijk over licht. Ook 'De pindakaasvloer' van Wim T. Schippers gaat meer over het idee dan over het materiaal.
Het idee voorop
Als het concept zo belangrijk is bij een kunstwerk, dan kijkt de kunstenaar ook anders naar het restauratieproces. Van kunstenaar Henk Peeters mochten de waterzakjes uit zijn kunstwerk bijvoorbeeld gewoon worden ververst en opnieuw worden opgehangen, bij verkleurde watjes mochten restauratoren er gewoon nieuwe watjes opplakken en Schoonhoven gaf aan dat zijn werk mocht worden overschilderd als het was verkleurd. Moderne kunstenaars hechten een stuk minder aan het origineel. Toch kan een restaurator ook te ver gaan, bijvoorbeeld bij ‘Who's Afraid of Red, Yellow and Blue’ van Barnett Newman.
De houdbaarheidsdatum van moderne kunst
Moderne kunstenaars zijn helemaal vrij om de materialen te gebruiken die ze willen. Ze zijn niet meer gebonden aan de gildes of regels uit het verleden. Ze kunnen in principe alles gebruiken. Dat betekent wel dat de gebruikte materialen in de moderne kunst veelal vergankelijker zijn dan vroeger. De nieuwe werken zijn niet gemaakt voor de eeuwigheid.
Als restaurator ben je eigenlijk een dienaar van de kunstenaar.
Een in de war geraakte legpuzzel
Wat is de bedoeling van de kunstenaar? Bij moderne kunst is de kunstenaar soms nog in leven. Dit is handig, maar het vormt ook een uitdaging. Het gevaar bestaat dat de kunstenaar zijn jongere zelf iets aan zal doen, omdat hij zich schaamt voor zijn vroegere werk of techniek. Daarnaast is de kunstenaar slim, commercieel, weet vaak niet meer goed wat hij gedaan heeft en heeft de neiging om het werk aan te passen. Het is dan aan de restaurator om de juiste weg te bewandelen.
Michel vertelt dat je het kunstwerk kunt zien als een legpuzzel, die door veroudering en slechte restauraties in de war is geraakt. De restaurator moet die puzzel als het ware gaan maken en het kunstwerk een nieuwe kans geven.
