De details: het boekje met de blauwe linten

'De spullen op dit trompe l’oeil hebben allemaal betekenis.' In de serie De details bespreekt Michel van de Laar het schilderij 'Brievenbord' (trompe l'oeil) van Samuel van Hoogstraten.

'De ganzenveer verwijst naar het feit dat Hoogstraten ook schrijver was. De penning heeft hij gekregen van de keizer van Oostenrijk, daar was hij heel trots op. Het boekje heeft blauwe linten en de inscriptie 1624.

Blauwe linten symbool voor het huwelijk

Hoogstraten woont dan met zijn vrouw in Engeland. Blauwe linten staan in Engeland symbool voor het huwelijk, en de kleurige strik verwijst naar de ‘geheimtaal’ van een bal. Als je je strik op een bepaalde manier had zitten, betekende dat iets: ik wil met je dansen, bijvoorbeeld. Of: nu niet, maar de volgende dans. Het kan dus goed zijn dat deze strik verwijst naar het moment dat Samuel en Sara elkaar hebben versierd.

Verwijzingen naar de bijbel

In de zeventiende eeuw was veel van het dagelijkse leven gebaseerd op de bijbel. In het boek Samuel staat dat de ouders van Samuel oud zijn en tot God om een zoon bidden. Vrij vertaald staat er: ‘Geef ons een zoon, en wij geven hem aan u. Ook zal er geen scheermes op zijn hoofd komen.’ Voila, de verwijzing naar het scheermes.

Huwelijksportret of zelfportret?

Door het schilderij goed te bestuderen zie je wat de schilder heeft bedoeld. Voor zover wij hebben kunnen achterhalen heeft nog nooit eerder iemand deze betekenis aan het schilderij gegeven. Het is in feite een huwelijksportret, al zou je het ook een zelfportret kunnen noemen.’

Michel van de Laar is restaurator en in het team van Het Geheim van de Meester verantwoordelijk voor de veroudering van de reconstructies.