De Engelse zanger, luitist en componist John Dowland (1563 - 1626) is het middelpunt van de Engelse renaissance. Hij staat bekend om zijn melancholische liederen, waaronder ‘Flow my tears’, ‘I saw my Lady weepe’ en ‘Come again’. Zijn werk, zowel gezongen als instrumentaal, werd in de 20e eeuw opnieuw ontdekt door het grote publiek en is tegenwoordig erg geliefd in het repertoire van luitisten en klassiek gitaristen. Maar ook andere muzikale genres weten Dowlands muziek te vinden - wist je bijvoorbeeld dat zanger Sting veel werk van de Engelse componist heeft opgenomen?
Er is vrij weinig bekend over het leven van Dowland, maar we weten wel dat hij waarschijnlijk geboren werd in Londen (al is daar ook weer discussie over). Als jongeman reisde hij naar Parijs, waar hij zich bekeerde tot het katholicisme. Terug in Engeland solliciteerde hij naar de functie van luitist aan het hof, maar werd afgewezen. Gefrustreerd vertrok hij naar Rome, waar hij in contact kwam met de nieuwste muzikale ontwikkelingen. In Engeland was hij nog steeds niet welkom aan het hof, dus hij ging op pad naar Denemarken, waar koning Christian IV hem wel waardeerde en een positie gaf. Pas toen hij bijna 50 was werd hij eindelijk aangenomen in Engeland, aan het hof van koning James I.
De luit en het luitlied
Zeg je Dowland, dan zeg je luit. Maar wat is het voor een instrument? In de 16e eeuw was het in elk geval de belangrijkste van alle instrumenten - het koninklijk hof alleen al had meerdere luitisten in dienst. Vooral tijdens de regeerperiode van Elizabeth I kende de luit hoogtijdagen en had het instrument een vergelijkbare status met die van de piano in de 19e eeuw. Karakteristiek aan een luit is de bolle achterkant, het vlakke bovenblad, het uitgesneden klankgat, de korte, brede hals en het naar achteren geknikte stemmechaniek. De klank varieert van expressief tot esoterisch en melancholiek. De eerste bundel luitliederen van Dowland verscheen in 1597, waarmee de standaard voor het luitlid werd gezet. Ondanks het succes en de komst van nog twee liedbundels, voelde Dowland zich miskend. Zijn daarom veel van zijn liederen vrij donker en melanchologisch? Er is niet voor niets een slogan in de wereld van Dowlandmuziek: Semper Dowland, Semper dolens (altijd Dowland, altijd treurig).
Dowland in het heden
We zeiden het eerder al - in de 20e eeuw kende de muziek van Dowland een ware revival. Ook tegenwoordig wordt zijn muziek nog gebruikt voor nieuwe en innovatieve opnames. Zo bracht de Britse singer-songwriter in 2006 het album ‘Songs from the Labyrinth’ uit, met muziek van Dowland.
Dichter bij huis nam zangeres Nora Fischer werk van Dowland op, samen met gitarist Marnix Dorrestein. Op het album HUSH staan hernieuwde versies van de 17e-eeuwse muziek, waaronder het lied ‘Can She Excuse My Wrongs.
AVROTROS Klassiek presenteert... luitliederen door Elisabeth
Op de derde cd die is uitgekomen binnen het talenttraject AVROTROS Klassiek presenteert! zingt sopraan Elisabeth Hetherington samen met luitist David Mackor prachtige luitliederen, waaronder ook van John Dowland. Op het debuutalbum van de jonge zangeres staan onder andere zijn 'Flow my tears', 'Come away, come sweet love' en 'Now, O now I needs must part'. De cd, inclusief bijbehorend boekje, is exclusief uitgebracht voor leden van AVROTROS Klassiek. Wil je het talenttraject ook stuenen? Lees meer over het AVROTROS Klassiek lidmaatschap.
