In 1931 bezoekt Chagall de eerste Joodse nederzettingen in Palestina, wat later Israël zal worden. Hij wil hier Bijbelillustraties gaan maken. Het wordt een emotionele reis voor hem.

Het Heilige Land

Hij hoopt in de Joodse nederzettingen zijn heimwee naar zijn jeugd in Vitebsk te stillen. Elke Jood droomt ervan naar het heilige land te gaan en Chagall heeft het gevoel dat hij ernaartoe moet. Jeroen bezoekt een oude synagoge in Safed, die onveranderd blijkt. Op deze plek krijgt Chagall eindelijk inspiratie om te schilderen. Gedurende zijn verblijf in Israël schildert hij niet veel, hij maakt hele sombere schilderijen. Het doet denken aan de schilderijen die hij maakte toen hij in Vitebsk terugkeerde na zijn verblijf in Parijs; sombere kleurgebruik, weinig fantasie. Toch komt het 'licht van het Midden-Oosten' ineens tevoorschijn in die synagoge.

blockquote
Ik heb het over een echt museum en niet over iets armzaligs waar zelfs de kunsttoerist niet naar toe wil
Chagall over het kunstmuseum in Tel Aviv

Opnieuw een mislukt museumproject

Chagall komt tijdens zijn verblijf in Israël ook in Tel Aviv. Oprichter en burgemeester van Meir Dizengoff wil met Chagall de nieuwe stad op de kaart zetten. Chagall wordt verantwoordelijk voor de komst van een kunstmuseum in de stad. Maar hij heeft hele andere ideeën voor het museum dan de burgemeester. In de ogen van Chagall moet het een belangrijk, groots, internationaal museum worden met grote Joodse schilders. Dizengoff heeft niet zoveel kennis van kunst en is ogenschijnlijk al tevreden met twee gipsen beelden van Michelangelo. 

De naderende oorlog

Terug in Parijs waant Chagall zich veilig, maar hij krijgt al snel te maken met de agressie jegens Joden vanuit Duitsland. Hij sluit zijn ogen voor wat er aan de hand is. Dan gebeurt er iets wat een aanleiding zou moeten zijn: het schilderij 'Een snuifje' (1923-26) wordt uit een Duits museum gehaald en in een etalage gehangen. Het schilderij wordt beschimpt en naast het werk staat te lezen wat dit 'draconische doek' de belastingbetaler gekost heeft.

Chagall wordt opgepakt

Uiteindelijk vertrekken Chagall en zijn gezin toch naar het zuiden van Frankrijk, naar het dorpje Gordes. Hij denkt op die plek veilig te zijn en is nog steeds bezig met schilderen, ook al is er geen vraag meer naar schilderijen. Het duurt niet lang voor er ook in Frankrijk anti-Joodse maatregelen worden genomen. Chagall verliest zijn paspoort en krijgen dan een vluchtelingenpaspoort. Hij wil niet, maar in 1941 vluchten hij, Bella en Ida toch. Ze krijgen hulp van een Amerikaan die een visa regelt voor de Chagalls om vanaf Marseille via Portugal naar Amerika te gaan. Jeroen vindt het hotel in Marseille waar hij opgepakt zou worden tijdens een razzia. Toch lukt het hem uiteindelijk te vluchten naar New York.

Deel dit artikel