Kunstenaar Tja Ling Hu overbrugt werelden

9 sep 2019

In het Opium Atelier werkt Tja Ling Hu in alle rust aan een beeldverhaal over haar gesloten Chinese familie. En hoewel het een geschiedenis is vol weggedrukte pijn, brengen de tekeningen haar dichter bij haar ouders.

Prestigieuze prijs

Tja Ling Hu (31) exposeerde haar surrealistische tekeningen in bekende galeries en op kunstbeurzen. Ze maakte illustraties voor De Morgen, Het Parool en NRC. En ze won in 2017 de prestigieuze Fiep Westendorp Stimuleringsprijs. Toch werkt ze nog steeds elk weekend in het restaurant van haar ouders in Waalre. Dat zit zo. De populariteit van Chinees-Indische restaurants is enorm afgenomen en ook met ‘de Chinees’ van haar familie ging het bergafwaarts. Totdat Tja Ling haar ouders twee jaar geleden hielp met het bedenken van een nieuw concept.

Het was het begin van een succesverhaal: vorig jaar verkoos beoordelingssite The Fork de vernieuwde zaak tot beste restaurant van Brabant. ‘Het was niet de bedoeling dat mijn drie zussen en ik in de bediening zouden gaan werken’, vertelt Tja Ling. ‘Maar het restaurant loopt nu zo goed en overal is een tekort aan horecapersoneel. Daarom help ik elk weekend mee. En door de week ben ik volop als tekenaar aan het werk in mijn studio in Rotterdam.’

Traces of the self

Bron: Tja Ling Hu

The mind is surrounding the body I (2015)

Bron: Tja Ling Hu

Tja Ling Hu aan het werk in haar atelier

Bron: Sarah-Dona Manev

Tja Ling Hu is de eerste kunstenaar die in het Opium Atelier, de kunstwerkplaats van ons radioprogramma Opium op NPO Radio 4, werkt. Elke week trekt een jonge kunstenaar in het mini-atelier om vijf dagen aan een magnum opus te werken.

Hiervan wordt verslag gedaan op de radio. ‘Een heel positieve ervaring’, aldus Tja Ling. ‘Het feit dat ik hier zo afgelegen in de bossen zit en alleen maar bomen zie, is heel prettig. In Rotterdam deel ik mijn werkruimte met anderen. In het Opium Atelier zit ik alleen in al die stilte. Ik kan mijn gedachten tijdens het tekenen volledig uitschakelen. Maar langer dan vijf dagen moet dit niet duren, hoor. Het is fijn om je verstand op nul te zetten, in een creatieve flow te komen en in een korte tijd veel te produceren. Maar op een gegeven moment mis ik het contact met anderen.’

Met mijn tekeningen probeer ik barrières te overbruggen
Tja Ling Hu

Waaraan werk je in het atelier?

‘Ik ben verdergegaan met het beeldverhaal over mijn Chinese roots. Met de 20.000 euro van de Fiep Westendorp Stimuleringsprijs kreeg ik de kans om twee jaar lang te werken aan een zelfgekozen kunstproject. Dat werd een beeldverhaal over hoe mijn voorouders en ouders vanuit China naar Nederland zijn gekomen en hier hun leven hebben opgebouwd. Speciaal hiervoor heb ik mijn opa en andere familieleden geïnterviewd. Het was voor mij een goede ingang om überhaupt met hen over het verleden te praten, want daar is mijn familie altijd erg gesloten over geweest.’

Vanwaar die geslotenheid?

‘Dat zit hem deels in de Chinese cultuur, maar ik denk dat mijn familieleden er ook niet graag op terugkijken. Het is niet makkelijk geweest. Mijn opa vertrok in 1957 als twintiger naar Nederland en liet zijn vrouw en pasgeboren dochter - mijn moeder - in China achter. Mijn moeder was vijf toen zij en mijn oma met de boot via Hongkong naar Nederland kwamen. Mijn opa opende hier Chinese restaurants die hij steeds doorverkocht. Hij werkte van negen uur ’s ochtends tot één uur ’s nachts, zeven dagen per week. Een zwaar leven. In de tussentijd had mijn moeder een broertje gekregen en het werd allemaal veel te druk thuis. Mijn moeder is daarom op haar negende teruggestuurd naar China. Ze moest maar bij familie gaan wonen. Als ik dat verhaal vroeger hoorde, dacht ik altijd: hoe kun je zoiets doen?! Je eigen negenjarige dochter wegsturen naar de andere kant van de wereld. Maar mijn opa vertelde me dat de meeste Chinese ouders dat deden. Iedereen werkte keihard. En als ze nog familie hadden in China, lieten ze die voor hun kinderen zorgen.’

Heb je het daar met je moeder over gehad?

‘Jawel, maar dat is heel lastig. Ze heeft veel weggedrukt. Ze heeft weleens verteld dat ze bijna niks te eten kreeg. In China zwierf ze veel op straat en ze vroeg elke dag wanneer ze weer naar huis mocht, terug naar haar ouders in Nederland. Ze was ontzettend eenzaam, bang en hongerig. Pas op haar achttiende kon ze weer teruggekomen. Hier moest ze meteen werken in het restaurant van mijn opa. Elke dag. Ze had nooit weekend of vakantie. Ze werd ook echt behandeld als personeel, terwijl mijn opa en oma haar broertje ontzettend verwenden. Toen ze twintig was, had ze genoeg geld gespaard om naar China te gaan om daar een man te vinden. Ze ontmoette mijn vader en ze trouwden binnen een maand. In 1977 kwamen ze samen naar Nederland en gingen aan het werk in een Chinees restaurant van mijn opa. Later zijn mijn ouders zelf verdergegaan in hun eigen restaurant en dat hebben ze nu nog steeds.’

Sinds ik mijn geschiedenis ken, begrijp ik mijn ouders beter
Tja Ling Hu

Hoe was jouw eigen jeugd?

‘Mijn ouders hebben het werkethos van hun familie overgenomen. Ik heb niet zo veel jeugdherinneringen aan hen. Wanneer mijn zussen en ik naar school gingen, lagen mijn ouders nog te slapen. Wanneer wij thuiskwamen, waren zij aan het werk in het restaurant. En zodra zij klaar waren, lagen wij al in bed. We hadden een nanny die voor ons zorgde. Mijn zussen en ik werden steeds Nederlandser en mijn ouders bleven Chinees. Langzaam groeide de taal- en cultuurbarrière. Ik spreek allang geen vloeiend Chinees meer en het Nederlands van mijn ouders is heel beperkt. Daardoor is het moeilijk om diepere gesprekken met elkaar te voeren. Ze begrijpen veel gewoon niet. Ook niet wat ik nu precies doe als kunstenaar. Ze weten dat ik tekeningen maak, maar niet waarover die gaan.’

Heeft jouw huidige kunstproject jou dichter bij je familie gebracht?

‘Door in mijn eigen familiegeschiedenis te duiken, heb ik veel meer begrip voor mijn ouders gekregen. Ik begrijp nu hun achtergrond en kan alleen maar veel bewondering hebben voor wat zij hier hebben opgebouwd. Ik ben heel trots op ze. Migratie is een heel actueel onderwerp, maar er is niet veel bekend over Chinese migranten. Hoe klein het dorp ook is, in Nederland heb je overal wel een Chinees restaurant. Mensen vragen zich zelden af hoe al die Chinezen hier zijn gekomen. Ik vind het belangrijk om een van die verhalen te vertellen. Toevallig is dat het verhaal van mijn familie. Ik hoop dit project in november 2019 af te hebben. En dan ben ik natuurlijk heel benieuwd wat mijn ouders, mijn opa en de rest van mijn familie ervan zullen vinden.’

Het Opium Atelier is iedere werkdag om 22:30 uur in Opium op NPO Radio 4 te volgen. Dit artikel is afkomstig uit kunstmagazine MUZE.