Schatduiken in Friesland

Zin om buiten de gebaande (kunst)paden te gaan? In Friesland kun je schatduiken in twee fascinerende onderwaterwerelden.

Plasticsoep

Een heel bijzondere wereld gaat voor je open in Other.Worldly in het Fries Museum in Leeuwarden. ‘Bij Friesland denk je meteen aan water’, zegt conservator Hanne Hagenaars. ‘Een tentoonstelling over de onderwaterwereld raakt daarom niet alleen aan het landschap, maar ook aan de identiteit van de provincie. Pas sinds de jaren 30 van de vorige eeuw kunnen we dieper duiken en hebben we de onderwaterwereld leren kennen. Maar eigenlijk raken we ‘m alweer kwijt als gevolg van vervuiling en de plasticsoep. Dat besef staat centraal in Other.Worldly.’

De tentoonstelling is opgebouwd rondom twee gelaagde werken. Het eerste is Osedax (2010) van het kunstenaarsduo Ellen Gallagher en Edgar Cleijne. ‘In deze installatie zie je zeewieren en planten’, aldus Hagenaars. ‘Maar soms schemeren er ineens gezichten van verdronken slaven doorheen.’

Zeedieren van glas

Het andere werk – ook van Ellen Gallagher – is een tekening die verwijst naar de klassieker Moby Dick, alleen heeft deze kapitein een zwart gezicht en kroeshaar van zeewier. Wat er nog meer te zien is, is net zo kleurrijk en veelzijdig als de onderwaterwereld zelf. Van tegels en kleitabletten tot installaties en tekeningen, van films en foto’s tot sculpturen en zeedieren van glas. Er staat zelfs een walviskarkas.

In een Chinees scheepswrak lagen 350.000 stukken porselein

conservator Eline van den Berg

Gezonken schatten

Ook in Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden is een tentoonstelling over de wereld onder de zeespiegel. Aan de hand van keramiek uit scheepswrakken vertelt Gezonken schatten de geschiedenis van de Maritieme Zijderoute in Azië van de negende tot en met de negentiende eeuw. ‘De handel via zee was gigantisch’, vertelt conservator Eline van den Berg.

‘In een Chinees scheepswrak werden 350.000 stukken porselein aangetroffen, en dat was nog niet eens het belangrijkste handelsproduct aan boord. Op zo’n schip bevonden zich meer dan tweeduizend mensen, voornamelijk Chinezen die op weg waren naar Indonesië om daar een beter leven te krijgen. Zo laten we zien dat immigratie van alle tijden is.’

De VOC

Ook de VOC-periode komt aan bod. ‘Als het over die tijd gaat, leeft hier de indruk dat Nederland meteen succes had en enorme rijkdom vergaarde. Maar de VOC had aanvankelijk veel moeite om handel op te zetten en kaapte vooral schepen van Portugal en Spanje. Zo bieden we nieuwe inzichten over bekende periodes.’

Other.Worldly is t/m 3 januari 2021 in het Fries Museum te zien
Gezonken schatten is t/m 28 juni in Keramiekmuseum Princessehof te zien

Dit artikel is afkomstig uit kunstmagazine MUZE.