Instrumenten van de hand van Stradivari brengen vandaag de dag miljoenen op. Hij en enkele andere families uit het Italiaanse Cremona representeren de gouden eeuw van de vioolmakers. Maar wat is het geheime recept achter de duurste violen op aarde? Wist Stradivari eigenlijk wel wat hij deed?
Een paar jaar geleden bleek dat een Stradivariusviool helemaal niet altijd beter klinkt dan een moderne viool. Dinsdag 10 februari werd er een onderzoeksrapport gepresenteerd waarin staat dat de beroemde bouwers uit de 17-de en 18-de eeuw, waaronder Stradivari, Amati en Guarneri, misschien niet precies wisten waarom hun eigen instrumenten zo goed waren. De details die resulteren in het prachtige geluid, zijn in de loop der tijd ontwikkeld.
Klankgaten
Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology onderzochten samen met de vioolbouwersschool in Boston honderden violen uit het Cremonese tijdperk. Ze identificeerden de elementen die bepalend zijn voor de akoestische kwaliteit van de topinstrumenten. Ze legden hun bevindingen naast technische tekeningen van Stradivari, Amati en Guarneri. Wat blijkt: de vorm van de ‘f’-vormige klankgaten is het meest bepalend. Door de instrumenten van verschillende bouwers te vergelijken, ondervonden de wetenschappers dat deze vorm door de tijd steeds iets verandert.
Kleine afwijking
De violen van achtereenvolgens Amati (1511-1580) Stradivari (1644-1737) en tot slot Guarneri (1698-1744) krijgen steeds iets langere klankgaten en een dikker achterblad. Vermoedelijk heeft dit te maken met de kleine afwijking die ontstaat als bouwers instrumenten kopiëren: het handmatig uitsnijden van de klankgaten met een scherp mes kan niet honderd procent precies.
Evolutie
Door steeds de best klinkende violen na te maken, ontstaat er een soort genetische mutatie. Of bouwers wisten dat de klankgaten doorslaggevend waren is onbekend, maar dat ze uitstekend konden horen welk instrument ze wel en niet moesten kopiëren staat vast. Deze geleidelijke ontwikkeling is ook in verwante strijk- en snaarinstrumenten terug te vinden. Binnen een tijdspanne van 800 jaar is het klankgat van rond naar 'c'-vormig en uiteindelijk 'f'-vormig geëvolueerd.
Mysterie
Misschien hield Stradivari er nog wel geheimen op na die niet uit het onderzoek naar voren zijn gekomen. “Een klein beetje mysterie in het vioolbouwen is niet verkeerd,” zo zeggen de wetenschappers, “het blijft ten slotte een kunstvorm”.
Bron: Massachusetts Institute of Technology
Alina Ibragimova bespeelt een Guarneri:
</body></html>
Janine Jansen bespeelt een Stradivari en Candida Thompson een Jean-Baptiste Vuillaume uit de 19-de eeuw:
