Het bekendste werk van Édouard Manet (1832 – 1883), ‘Le Déjeuner sur l’Herbe’, werd ondanks de vele kritieken vanaf de eerste tentoonstelling wereldberoemd. Tussen Kunst en Kitsch-expert Willem de Winter vertelt wat er zo bijzonder was aan dit schilderij.
Auteur: Willem de Winter is schilderijenexpert bij Tussen Kunst en Kitsch en makelaar en beëdigd taxateur in kunst en antiquiteiten.
‘Le Déjeuner sur l’Herbe’ is een van de weinige kunstwerken die wereldberoemd zijn vanaf de eerste keer dat ze tentoongesteld werden. Het doek betekende de definitieve doorbraak van Édouard Manet als kunstschilder en zorgde voor een hoop commotie. Het werk betekende het begin van het einde van de officiële ‘salon’ en wordt door sommigen gezien als het begin van de moderne kunst.
In de 19e eeuw was het hoogste wat je als Franse kunstschilder kon bereiken exposeren op een prominente plek op de officiële koninklijke ‘salon’, de jaarlijkse kunstexpositie waar een strenge jury de beste kunstwerken van dat moment selecteerde.
In 1863 stuurde Édouard Manet ‘Le Déjeuner sur l’Herbe’ in naar de salon. Het werk toont een picknick van twee mannen met een naakte vrouw, met op de achtergrond een badende vrouw in een stroom. Het is een vreemde compositie: de verhoudingen tussen de voor en de achtergrond klopt niet; de lichtval lijkt wel die van een studio te zijn want er zijn nauwelijks schaduwen; en waarom is de vrouw ontkleed?
De Salon wees het werk af, samen met een enorme hoeveelheid andere realistische en vroeg impressionistische werken. Op initiatief van keizer Napoleon III werd er daarom een ‘salon van geweigerden’ (Salon des Refusés) georganiseerd. ‘Le Déjeuner sur l’Herbe’ werd het meest besproken werk van de tentoonstelling. Sommige critici vonden het doek vreselijk, vanwege het ontbreken van interactie, de ruwe penseelstreek of de obsceniteit van de naakte vrouw.
Wat schokkend was voor de critici en het publiek was de moderniteit van het geheel: de naakte vrouw had een tijdloos lichaam, maar haar gezicht en houding waren onmiskenbaar eigentijds.
Het onderwerp: Het portretteren van een naakte vrouw in gezelschap van twee modieus geklede heren veroorzaakte een schandaal. Naaktscènes werden in die tijd alleen getolereerd in historische en mythologische schilderingen.
Na de controverse die het werk veroorzaakte in 1863, is het ‘Le Déjeuner sur l’Herbe’ eigenlijk altijd een geliefd werk geweest van kunstenaars. Het werk was een voorbeeld voor impressionisten, een symbool voor vernieuwing van de kunst en een eerste kleine stap richting het modernisme.
Gegevens o.a. ontleend aan: www.kunstvensters.com
Lees ook het artikel ‘Onder de Loep: Manet - Le Déjeuner sur l’Herbe’
