De tranen van Eros in het Centraal Museum

Nu te zien / 24 mei 2020

Joop Moesman is de enige erkende Nederlandse surrealist. Geleid door het onderbewuste kwam er in het werk van Moesman veel vrouwelijk naakt voor. Hoe kijken we daar in het #metoo-tijdperk naar? Die vraag stelt het Centaal Museum tijdens de tentoonstelling 'De tranen van Eros. Moesman, surrealisme en de seksen'. Onder andere door ook vrouwelijke surrealisten te tonen. Te zien tot en met 16 augustus 2020.

In Nu te Zien! verlaten museumdirecteuren hun eigen museum om bijzondere, tijdelijke tentoonstellingen te bezoeken door het hele land. In deze aflevering bezoekt Ralph Keuning de tentoonstelling 'De tranen van Eros' in het Centraal Museum. Kijk de uitzending op vrijdag 29 mei om 21.15 uur op NPO 2. Daarna is de alfevering hier terug te zien.

Het onderbewuste

Vrouwen, vrouwen en nog eens vrouwen. Ze zijn een belangrijk onderwerp in het werk van Joop Moesman (1909-1988). Gedreven door zijn onderbewuste schildert hij ze als lustobject, naakt in wulpse houdingen en soms zelfs geketend. Hun gezicht is meestal afgeschermd of bedekt, waardoor enige vorm van identiteit teniet wordt gedaan.

Moesmans werk was op zijn minst controversieel en lang niet iedereen kon het waarderen. Meermaals werden zijn schilderijen geweigerd bij groepstentoonstellingen. Het hield hem echter niet tegen. Zijn werk kwam voort uit zijn onderbewuste en daar kon je iemand niet op afrekenen, was zijn devies.

Naast Dalí

Moesman vond zijn waardering in eerste instantie buiten Nederland. Via via komt zijn werk bij de voorman van het Franse surrealisme André Breton terecht, die hem uitnodigt voor een Internationale surrealistische tentoonstelling in Milaan. Daar kwam zijn werk nota bene naast Dalí te hangen, het grote voorbeeld van Moesman.

Tegengeluid

Seks en onderdrukte verlangens zijn belangrijke thema’s in het surrealisme. In de 20e eeuw werden dat soort verlangens alleen toegedicht aan mannen. Er waren wel degelijk vrouwelijke surrealisten, maar die kregen nauwelijks aandacht. In deze eeuw, aangewakkerd door de #MeToo-beweging, komt er hernieuwde aandacht voor deze vrouwelijke kunstenaars.

Zo creëert het Centraal Museum, naast aandacht voor Joop Moesman, ruimte voor vrouwelijke surrealisten uit deze en de vorige eeuw. Kunst van Leonor Fini, Leonora Carrington, Dorothea Tanning, Sarah Lucas en Vivianne Sassen schijnt een feministisch licht op het seksueel verlangen. De tijd dat vrouwen in de kunst alleen maar naakt op een doek horen is definitief voorbij. Ook in het surrealisme.