Een Elfstedentocht van fonteinen

De Friese stad Leeuwarden mag dan de Culturele hoofdstad van Europa zijn, de andere Friese steden hebben ook veel te bieden op cultureel gebied. In de Elfsteden, bekend van de schaatstocht, fietstocht en zelfs zwemtocht, hebben elf kunstenaars uit elf landen een fontein ontworpen voor het internationale kunstproject 11fountains.

Artistiek leider van het project is kunstcriticus en schrijver Anna Tilroe. In 2013 werd ze gevraagd om een internationaal kunstproject te bedenken toen Leeuwarden nog in de race was om de Culturele Hoofdstad van Europa te worden; de jury meende dat de plannen internationaler moesten zijn. 

Verzet van inwoners

Waar Tilroe met goede moed aan het project begon, stuitte ze onderweg op behoorlijk wat kritiek. In sommige steden ontstond veel onrust omdat inwoners de grootte of het ontwerp van een fontein niet zagen zitten. Ook het feit dat de kunstenaars geen Friezen waren, was velen een doorn in het oog. Waarom niet? 'Omdat het oog van een vreemdeling nu eenmaal dingen ziet die de bevolking zelf te goed kent om ze nog op waarde te kunnen schatten. Dat is in Friesland niet anders dan overal elders. Zaak was om steeds een kunstenaar te kiezen die het speciale karakter van een stad zou aanvoelen', zegt Tilroe daar zelf over. 

Waar op de wereld vind je dat: elf hedendaagse waterkunstwerken in elf historische steden?

Bedenker 11 fountains, Anna Tilroe

Voor het project zijn in elke stad zogeheten Fonteincommissies opgericht. Met deze commissies wilde Tilroe de gemeenschap betrekken bij het project: 'Ze bereiden 'hun’' kunstenaar een hartelijke ontvangst, informeren hem of haar over de stad en oordelen mee over het eerste ontwerp, steeds in samenspraak met een ruime achterban. En ze houden stand als de storm losbreekt'. De fonteinen staan in Sneek, Stavoren, Workum, Dokkum, Franeker, Harlingen, Hindeloopen, IJlst, Leeuwarden, Sloten en Bolsward. 

De Vis voor Stavoren door Mark Dion

De Vis in Stavoren is een opvallende verschijning in het Friese stadje en staat symbool voor de zeevaart en visserij. Stavoren verviel meerdere keren in armoede maar kon zichzelf dankzij de visserij altijd weer oprichten. De Amerikaanse kunstenaar Mark Dion verdiept zich voor al zijn werken altijd in de geschiedenis van een locatie. Zijn werk is humorvol, maar is regelmatig ook kritisch, bijvoorbeeld over de omgang van de mens met dieren. Dions werk wordt tentoongesteld in onder andere het MoMa in New York en de Tate Gallery in Londen.

Onsterfelijke Bloemen - Rikka van Shinji Ohmaki 

Het kunstwerk van de Japanse kunstenaar Shinji Ohmaki staat symbool voor de eeuwige verbintenis tussen mens, cultuur en natuur. De bloemen en planten staan voor generaties die telkens voortbouwen op een ‘laag’ die niet verdwijnt. Volgens Ohmaki precies zoals de stad IJlst is ontstaan. De kunstenaar heeft de 'Friese stinzenplanten' gecombineerd met een vorm van Japanse bloemschikkunst, Ikebana. Het werk van Ohmaki berust, net als de fontein, altijd op onderzoek naar het oude. Verloren tradities, oude ambachten, verdwenen bloemsoorten, hij wil alles weer tot leven brengen in zijn werk. Ohmaki is populair in Azië, maar wordt ook bekender in andere delen van de wereld. Hij won verschillende grote prijzen. 

In Nu te Zien! bezocht museumdirecteur Suzanne Swarts (Museum Voorlinden) de Culturele Hoofdstad van Europa 2018: Friesland.

[Foto: Jantina Talsma]