De vorig jaar overleden Armando (Amsterdam 1929 - Potsdam 2018) was schilder, beeldhouwer, dichter, schrijver, journalist, violist en televisie-, film- en theatermaker. De overzichtstentoonstelling van zijn beeldende kunst in Museum Voorlinden was in eerste instantie gepland voor zijn negentigste verjaardag, maar in verband met zijn overlijden opende de tentoonstelling eerder als ode aan deze homo universalis van de Lage Landen. Er zijn meer dan veertig werken van Armando te zien van de jaren zestig tot aan zijn laatste schilderijen die hij vlak voor zijn dood nog maakte. 

In Nu te zien! bekijkt Ralph Keuning, directeur van Museum De Fundatie, de tentoonstelling van alleskunner Armando, die in zijn kunst altijd de strijd opzocht. 

Oorlog als drijfveer

Armando groeide op vlakbij concentratiekamp Amersfoort, waardoor buitenspelen voor hem gepaard ging met de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog. Deze ervaringen hebben grote impact gehad op de kunstenaar en oorlog werd een belangrijke drijfveer voor hem om kunst te maken. Niet al zijn werk gaat een op een over de oorlog, maar thema's als 'dader en slachtoffer', 'schuld en onschuld' en 'goed en kwaad' kwamen er wel uit voort. 

blockquote
Herinneringen zijn een last. Ze maken zich meester van de gedachten en vullen het hoofd.
Armando

Schuldig landschap

Armando verbaasde zich erover dat je aan een landschap niet kunt zien dat er gruwelijke dingen zijn gebeurd. Alsof het immuun is voor menselijk leed. Door de vreselijke beelden van uitgehongerde mensen die Armando al jong op zijn netvlies kreeg, was voor hem de omgeving van Amersfoort voor altijd bezoedeld. Hij noemde dit fenomeen 'schuldig landschap'. Met zijn donkere, ruwe landschapsschilderijen onderzocht hij de relatie tussen de schoonheid van de natuur en het menselijk kwaad. 

Monument 

Ook te zien tijdens de Armando-tentoonstelling in Voorlinden is een kleine versie van De Ladder, het monument dat Armando maakte ter nagedachtenis aan de slachtoffers van kamp Amersfoort. De veertien meter hoge bronzen ladder die in Amersfoort het luchtledige in reikt, staat symbool voor de denkbeeldige vlucht. "Het was de ladder van de gedachten, want de gedachten zijn vrij. Via deze ladder vertrokken de wensen en verlangens der gevangenen en er kwamen ongetwijfeld gedachten en wensen van elders terug", schreef Armando over het kunstwerk. 

Oneindig veelzijdig

Armando werd bekend als lid van de Nul-beweging, die het authentieke kunstwerk dood verklaarde en zich richtte op anti-schilderkunst. Binnen deze beweging maakte hij voornamelijk minimalistische werken, waarvan er een aantal in Museum Voorlinden te zien zijn. Al snel vond Armando de Nul-opvattingen te beperkend en ging zijn eigen weg. Vanaf dan volgt een indrukwekkende carrière waarin de alleskunner zijn veelzijdige talenten ten volste uitbuit. Al deze verschillende kunstuitspattingen stonden volgens Armando met elkaar in verband. Hij beschouwde het als gesamtkunstwerk. 

blockquote
Er is geen tijd te verliezen
Armando

Maakdrift

Armando kon schilderen alsof zijn leven er vanaf hing, alsof hij op de vuist ging met de verf en het doek. Hij schilderde niet met kwasten, maar met zijn blote handen. Het verbaast dan ook niet dat hij ooit professioneel bokser wilde worden. Uiteindelijk werd zijn drang om te creeëren bijna een letterlijke strijd met de dood. In een interview met Trouw vertelde hij dat hij door zijn gezondsheidsproblemen besefte dat er nog maar weinig tijd was om het perfecte schilderij te maken en daarom als een dolle aan het werk was. "Er is geen tijd te verliezen". 

Armando is te zien tot en met 10 maart 2019 in Museum Voorlinden. 

armandobeeldende kunstmuseum voorlindenschilderkunst
Deel dit artikel