Nu te Zien! - Duitse Expressionisten in Singer Laren

Nu te zien / 29 mei 2019

Kirchner, Kandinsky, Beckman, Macke, Nolde. Het werk van al deze grootheden van het Duits expressionisme hangen tot en met 25 augustus in Museum Singer Laren. En dat is bijzonder, want als het aan Hitler had geleden waren deze werken vernietigd geweest. Voor het individuele expressionisme was geen plaats in zijn Derde Rijk. Gelukkig zijn veel van de prachtige, kleurrijke schilderijen en kunstwerken toch bewaard gebleven en hebben we de vrijheid om ze te bewonderen.

In Nu te Zien! verlaten museumdirecteuren hun eigen museum om een bijzondere, tijdelijke tentoonstelling te bezoeken en diens hoogtepunten te bespreken. Deze week bezoekt Cathelijne Broers, directeur van de Hermitage Amsterdam en De Nieuwe Kerk, de tentoonstelling Duitse Expressionisten in Museum Singer Laren. Kijk hier de aflevering terug!

Ontstaan van het expressionisme

Dat het expressionisme in Duitsland is ontstaan wordt toegedicht aan filosoof Friedrich Nietzsche. Zijn ideeën over het individualisme en het onderbewuste waren uitermate inspirerend voor kunstenaars. Nietzsche was van mening dat er in een cultuur de juiste goede balans moest zijn tussen ratio en gevoel, maar dat de laatste decennia de ratio de overhand had gekregen. Hij zag kunstenaars als de uitgelezen groep mensen om het onderbewuste te bevrijden en zo de disbalans recht te trekken. Een oproep waaruit expressionistische kunstenaarsgroepen als Die Brücke en Der Blaue Reiter zijn ontstaan.

Er bestaan geen feiten, alleen interpretaties.
Friedrich Nietzsche

Censuur

Ironisch is het haast dat Nietzsche indirect ook heeft geleid tot de heftige censuur op het expressionisme tijdens de Tweede Wereldoorlog. Want ook Hitler was groot fan van de filosoof. Hij baseerde een groot deel van zijn sociaal-nationalistische ideeën op hetzelfde gedachtengoed dat de volgens hem 'entarte' kunst had voortgebracht. Onder zijn gezag mocht er alleen figuratieve kunst gemaakt en getoond worden die paste binnen de nazi-propaganda. In musea door het hele land liet hij de kunst die daar niet aan voldeed weghalen.

Ernst Ludwig Kirchner - Stafelalp beim Mondschein (1919)

Museum Ostwall

Door de kunstrazzia's is veel werk verloren gegaan, maar gelukkig werd vlak na de oorlog Museum Ostwall opgericht door Leonie Reygers (1905-1985). Haar missie was om zoveel mogelijk expressionistische werken terug te vinden en in ere te herstellen. Een groot deel van de selectie in Singer Laren komt uit de collectie van Museum Ostwald.