Nu te Zien! - Vrijheid in Museum de Fundatie

Kunstcriticus Hans den Hartog Jager selecteerde vijftig kunstwerken van Nederlandse kunstenaars vanaf 1968 tot nu. Hiermee wil de kracht van kunst opnieuw onder de aandacht brengen. Als overkoepelend thema koos hij 'vrijheid', een term die hij vindt passen bij kunst, maar ook een term die de laatste jaren een andere betekenis lijkt te hebben gekregen in Nederland. Deze verzameling impactwerken is te zien in Museum de Fundatie. 

Door ‘vrijheid’ tot verbindend element [...] uit te roepen, wil ik benadrukken hoe belangrijk artistieke vrijheid altijd geweest is, dat ze nog steeds een cruciale functie van kunst vertegenwoordigt.

Hans Den Hartog Jager

In Nu te zien! bekijkt Suzanne Swarts, directeur van Museum Voorlinden, bezoekt de tentoonstelling Vrijheid, vijftig Nederlandse kernkunstwerken vanaf 1968. Ze bespreekt de kunstwerken op de thematiek 'vrijheid' en bepaalt ondertussen welke werken ze zelf in haar top vijftig op zou nemen. Bekijk de aflevering hier. 

Vrijheid

Den Hartog Jager (1968) maakt zich zorgen om de betekenis van het woord 'vrijheid' in Nederland. Lange tijd stond het voor revolutie, op de barricade staan en het doorbreken van de normen. Termen die kunstcriticus toeschrijft aan goede kunst. Vandaag de dag lijkt 'vrijheid' steeds meer te gaan over het behouden van oude normen en waarden en het recht deze te beschermen. Denk aan de Zwarte Pieten-discussie, waarbij veel mensen zich door de veranderingen omtrent het kinderfeest ingeperkt voelen in hun vrijheid. Den Hartog Jager ziet een tijd waarin veel verschuivingen plaatsvinden op elk vlak. "De westerse wereld bevindt zich in een identiteitscrisis die historisch gezien zijns gelijke niet kent. Niets is meer zeker. De verhouding tussen gekleurd en wit, man en vrouw, verschillende seksuele voorkeuren, tussen christendom en islam, Oost en West, waarheid en leugen, macht en populisme: alles verschuift en verandert of staat op z’n minst ter discussie", zegt hij in de inleiding van het boek Vrijheid dat hij schreef bij de tentoonstelling. Hij hoopt dat de kernkunstwerken discussies kunnen heropenen of nieuwe discussies kunnen uitlokken. 

Bas Jan Ader

Het kernkunstwerk dat misschien wel het meest over vrijheid gaat is In search of the miraculous (1975) van Bas Jan Ader. Dit kunstwerk bestond uit Ader zelf die op een bootje de Atlantische Ocean over wilde varen. Hiermee wilde hij de essentie van het bestaan onderzoeken. Hij zag het als krachtmeting van de mens tegen de elementen. Alleen op een bootje op zee klinkt als het ultieme gevoel van vrijheid. Helaas is het kunstwerk niet goed afgelopen. De boot is leeg teruggevonden en van Bas Jan Ader is nooit meer iets vernomen. De vraag die uiteraard de hele kunstwereld bezig hield: was het verdwijnen of sterven van de kunstenaar een ongeluk of deel van het kunstwerk? Er is nooit een antwoord gekomen. Zowel door de vorm als door het raadselachtigheid is In search of the miraculous een krachtig werk met immense impact. 

Vrijheid - de vijftig Nederlandse kernkunstwerken vanaf 1968 is tot en met 12 mei 2019 te zien in Museum de Fundatie. Er is werk te zien van Carel Vissel, Hans Eijkelboom, Rineke Dijkstra, Maria Roosen, Marlene Dumas, Erik van Lieshout, Marc Mulders en vele anderen!