Ook te Zien! - Andrei Tarkovski in EYE Filmmuseum

De Russische filmregisseur Andrei Tarkovski wordt gezien als één van de belangrijkste vernieuwers van de cinema. Zijn associatieve beeldtaal, zijn extreem lange shots en zijn bijzondere gebruik van geluid, muziek en kleur zijn van grote inspiratie geweest voor hedendaagse filmmakers als Lars von Trier en Alex Garland.

Poëzie boven plot

Een mistig heuvellandschap, een auto rijdt het beeld in en komt tot stilstand. Een vrouw en een man stappen uit, waarna de vrouw langzaam richting een houten huis loopt dat nog net te ontwaren is in de mist. Een ander beeld: een vrouw zit geknield bij een Mariabeeld. Ze prevelt haar gebeden richting de ‘moeder der moeders’. Als ze klaar is met bidden opent ze de mantel van het beeld en komen er tientallen luid kwetterende vogeltjes uit gevlogen. Weer een ander fragment: een man waadt moeizaam richting een kerk die half in een meer verdwijnt. 

If you look for a meaning, you’ll miss everything that happens.

Andrei Tarkovski

Dit is slechts een greep uit de poëtische beelden van de film ‘Nostalghia’ (1983) van Andrei Tarkovski (1932-1986) over een man in Italië die door heimwee naar Rusland maar niet kan aarden in het Italiaanse landschap. Door het ontbreken van een duidelijk plot is de kijker volledig overgeleverd aan zijn eigen interpretatie van de associatieve beelden en scènes. Deze manier van film maken is typerend voor Tarkovski, die zichzelf niet als verhalenverteller zag, maar veel meer als dichter of beeldhouwer. 

Bron: Studio Hans Wilschut

Schoonheid boven betekenis

Het EYE Filmmuseum wijdt een solotentoonstelling aan Tarkovski en zijn oeuvre. In de expositieruimte van het museum kun je je onderdompelen in de betoverende wereld van dromen, herinneringen en gedachten. De tentoonstelling is net zo opgebouwd zoals zijn films: verschillende fragmenten zijn bij elkaar geplaatst in twee- of drietallen. Zo kijk je dus naar meerdere scènes tegelijk die elkaar versterken in beeldtaal. Je wordt niet geacht de keuzes van Tarkovski noch van de curator te begrijpen. Als je je maar laat bedwelmen door de schoonheid van de beelden. “If you look for a meaning, you’ll miss everything that happens.” 

Originele scripts en setfoto's 

Naast de vele filmfragmenten bestaat de tentoonstelling uit een schat aan archiefmateriaal dat verkregen is via de zoon van Tarkovski. Je kunt je vergapen aan de vele setfoto’s, brieven van bewonderaars en scenario’s vol gekliederd met aantekeningen van de grootheid zelf. Ook zijn er polaroids te zien waaruit blijkt dat Tarkovski ook ter plekke een scherp oog had voor kleur en sfeer. 

Filmprogramma

Uiteraard zijn komende maanden ook de volledige speelfilms van Tarkovski te zien in het EYE. Van zijn debuutfilm 'De jeugd van Ivan' (1962) tot zijn zwanenzang 'Het offer' (1968). En natuurlijk ontbreekt de klassieker Stalker (1979), waarin een mysterieuze gids een wetenschapper en een schrijver door de Verboden Zone leidt, ook niet. Daarnaast worden er films vertoond die van invloed zijn geweest op Tarkovski's werk of juist door hem beïnvloed zijn . Een uitgebreide ode dus aan de eigenzinnige cinematograaf!