Ook te Zien! - Maria Lassnig in het Stedelijk

Nu te zien / 16 apr 2019

Het Stedelijk Amsterdam brengt met 'Ways of Being' de eerste solotentoonstelling van de Maria Lassnig (1919-2014) in Nederland. De Oosterijkse kunstenares wordt gezien als één van de belangrijkste kunstenaars uit de 20e en 21e eeuw. Met een nieuwsgierig oog voor de wereld om haar heen en geïnspireerd door nieuwe filosofieën over bewustzijn, schilderde Lassnig haar eigen lichaamssensaties. Dit resulteerde in honderden schilderijen en zelfportretten met prachtige titels als 'Zelfportet als dier', 'Grote knoedelfiguratie', 'Ontbijt met oor', 'Kiespijn is dodelijk' en 'Ideeënvissers'.

Body Awareness

Op de meeste van haar zelfportretten heeft Maria Lassnig zichzelf kaal afgebeeld. Haar kun je namelijk niet van binnenuit voelen. En daar gaat het bij haar awareness paintings om. De sensaties die haar lijf haar geven. ‘Toen ik het moe werd om in mijn schilderijen de natuur analytisch weer te geven, zocht ik naar een realiteit die sterker in mijn bezit was dan de buitenwereld en stuitte ik op het door mij bewoonde lichaamsomhulsel als overduidelijk de reëelste realiteit.’ Dit levert zelfportretten op met vervormde lichaamsdelen die niet de objectieve realiteit weergeven, maar de realiteit van Lassnigs innerlijke ervaring.

Nieuwsgierig

Tijdens haar hele carrière was body awareness een leidmotief dat ze inzette om telkens een ander thema te onderzoeken: familie, feminisme, technologische vooruitgang, etc. Afhankelijk van wat er om haar heen gebeurde, vroeg ze zichzelf af hoe zij en met name haar lichaam zich daar over voelde. Wat maakt mijn lichaam nerveus? Wat maakt mijn lichaam kwaad? Hoe voelt mijn lichaam ten opzichte van mannen? Hoe voelt mijn lichaam als ik een dier zou zijn? Hoe voelt het als ik een astronaut zou zijn? Hoe voelt het als ik een buitenaards wezen zou zijn? Nieuwsgierigheid was een grote drijfveer voor Lassnig die zij steeds weer werd vertaalde naar lijf en leden.

Maria Lassnig - Dame met hersenen (ca. 1990-1999)

Ballade van Maria Lassnig

Dat Maria Lassnig ook humor heeft blijkt onder andere uit haar film ‘Maria Lassnig Kantate’ (1992). Op extreem droge wijze en met grappige animaties bezingt ze haar eigen levensverhaal. Bekijk hier de film:

Epicentrum

In 1960 verlaat Maria Lassnig Oostenrijk. Ze heeft al besloten dat trouwen en kinderen niet aan haar besteed zijn en dat kunst haar levensroeping moet zijn. Ze verhuist naar het bruisende Parijs dat op dat moment het epicentrum van de kunst is. Daar laat ze zich inspireren door surrealistische kunstenaars en het tachisme. En als dat epicentrum zich in de jaren tachtig verplaatst naar New York, vertrekt ze daarheen. Zo ging het eigenlijk ook met haar onderwerpen en thema's. Ze kon zich bijvoorbeeld een tijd grondig verdiepen in de positie van de vrouw in de maatschappij of in haar haat tegen oorlog, maar zodra het voelde alsof een thema haar in een hokje duwde, ging ze weer verder.