Tussen Kunst en Kitsch - Aviodrome Lelystad

Woensdag 23 oktober: vanuit Aviodrome Lelystad: taxeert o.a. Kitty Laméris een tegeltableau, Titia Reuser een strikbroche en Fred Kats een wierrookklok

Bron: AVROTROS/Tussen Kunst en Kitsch

• Voorstelling: Wolkammer 
• Maker: Simon Ydes Keijzer
• Herkomst: Harlingen
• Datering: 1777
• Materiaal: aardewerk
• Afmetingen: H 40cm, B 50cm 

Meneer komt uit een familie van Friese herenboeren, die altijd heel veel Chinees porselein en tegels heeft verzameld. 

Kitty Laméris: dit tegeltableau is gesigneerd en gedateerd met een inscriptie. Daaruit kunnen we de maker afleiden, Simon Ydes Keijzer. De opdrachtgever was Sieb Otte Salverda. Dit soort tegeltableaus wordt vaak Delfts blauw genoemd, maar het komt lang niet allemaal uit Delft. In de achttiende eeuw werd er in Friesland veel aardewerk gemaakt voor rijke Friese boeren. De opdrachtgever, Salverda, was een beroemde wolkamfamilie met veel mensen in dienst. We zien hier hoe de ruwe wol wordt uitgekamd met kammen die in de grote keten op de voorgrond worden verwarmd, zodat ze makkelijker door de wol gleden. In Friesland werden hele kamers behangen met tegels. 

Bron: AVROTROS/Tussen Kunst en Kitsch

• Herkomst: waarschijnlijk Frankrjik
• Datering: ca. 1920
• Materiaal: roos geslepen diamanten en saffieren
• Afmetingen: H 5cm, B 5cm 

Dit sieraad komt uit de familie van mevrouw, het ging altijd van moeder op dochter over. Haar moeder heeft het nooit gedragen, haar overgrootmoeder wel. Zelf heeft ze het nu 1 keer gedragen maar ze vraagt zich af of het echt is omdat het zo glimt.

Titia Reuser taxeert deze strikbroche. Deze broche is typisch art deco. Om zoiets te maken is echt een monnikenwerk. Er komen vier mensen aan te pas: een ontwerper, goudsmid, stenenslijper en stenenzetter. De strikvorm komt vaak voor bij juwelen. In de zeventiende eeuw werden juwelen, bijvoorbeeld parels, vaak met een fluwelen strik op de kleding bevestigd. Bijzonder is dat de onderste delen van de strik ook gescharnierd zijn, waardoor ze kunnen bewegen. Hierdoor gaat het nog meer schitteren. Om dat te compenseren, zijn de diamanten roos geslepen, wat iets minder reflecteert en subtieler is dan briljant geslepen diamanten. Helaas missen er een paar steentjes, dat beïnvloedt wel de waarde.

Bron: AVROTROS/Tussen Kunst en Kitsch

• Herkomst: China
• Datering: 1840
• Materiaal: brons vertind
• Afmetingen: H 12cm, B 35cm 

De ouders van mevrouw verzamelden klokken, zij hebben dit zo’n dertig jaar geleden in een klokkenwinkel gekocht. Fred Kats: dit soort Chinese wierookklokken werd al in de 18e eeuw gebruikt. De wierook verbrandde in een bepaalde tijd, waar het rookte kon je zien hoe laat het was. Men gebruikte toen temporale tijd; de tijd dat het donker en licht was werd in gelijke delen verdeeld en varieerde dus per seizoen. Men gebruikte dit in tempels, maar ook in huis. Aan de zijkant staan figuren en tekens die met de tijd te maken hebben.

Uitzending woensdag 23 oktober 2019, 20.30 uur op NPO 1 (daarna is de uitzending hier terug te zien)