Tussen Kunst en Kitsch: Aviodrome Lelystad - voorwerpen uit de familie

Woensdag 1 december 2021 vanuit Aviodrome Lelystad:  haalt Jan Beekhuizen een zeevondst boven water, zorgt een ivoren scherm bij Wim Bouwman voor een prettige sfeer en krijgt Titia Reuser een omgebouwde broche aan tafel.

• Herkomst: zeevondst, De Nederlanden (NL of Vlaams)
• Datering: 1e helft 16e eeuw
• Materiaal: tin
• Afmeting: hoogte 22 cm / omvang buik 43cm

Vijftig jaar geleden heeft meneer deze kan met zijn vader gevonden tijdens een familievakantie op Texel. Hij was toen tussen de 8 en 10 jaar oud. Het verhaal gaat dat zijn vader zijn teen stootte aan iets dat leek op een steen. Toen ze gingen kijken wat het was en gingen uitgraven kwam deze kruik naar boven. Sindsdien staat de kan op de kast bij zijn moeder. Het is een mooie herinnering aan een fijne vakantie samen. Meneer is benieuwd naar de betekenis van de kan, bijvoorbeeld van het tekentje wat hij bovenop ziet staan.

Jan Beekhuizen:  Deze tinnen (maat/drink) kan is een zeevondst. Dat is te zien aan de kleur, die is grijzig. En aan de binnenkant, je ziet bubbeltjes = zeepokken. Aan de duimrust en de voet zien we dat deze kan uit Nederland of België afkomstig is. Hij is verticaal gegoten, in twee helften. Op de bodem zien we een medaillon (stok erdoorheen) en op het handvat zien we het gietersmerk. Op het deksel staat het huismerk, het eigendoms kenmerk. Door het 1-kakige scharnier weten we dat deze kan uit de vroege periode komt en dat is zeldzaam. Dergelijke kannen werden vervoerd met schepen en tientallen zijn vergaan en op het strand terechtgekomen. Wanneer je deze onder ploegdiepte vindt, moet je het aangeven bij de Rijksdienst.  

• Maker: Carl Bacher
• Herkomst: Oostenrijk
• Datering: 1870
• Materiaal: geelgoud
• Afmetingen: diameter hanger 3 cm

Mevrouw heeft de hanger ongeveer 25 jaar geleden geërfd van haar oma. In het begin heeft ze de hanger ook elke dag gedragen, maar met haar werk in een tattooshop mag dat nu niet meer dus draagt ze hem nog maar af en toe. Door de stempel aan de achterkant weet ze dat het een hanger is van Carl Bacher, maar ze heeft nooit onderzoek gedaan naar de waarde. Omdat het een erfstuk is, wil ze hem ook niet verkopen. 

Titia Reuser: Deze hanger is ontworpen door Carl Bacher in de stijl van de Egyptian revival eind 19e eeuw. In die tijd werd ook het Suezkanaal geopend en dat was een enorme aanjager voor die stijl, die vertaald is naar dit sieraad. Het was een romantische tijd, door de industrialisatie was er een hang naar vroeger en de romantiek. Het was de tijd van de neo-stijlen, zoals Neo-gotiek en Neo-Renaissance. Ook de eerste wereldtentoonstellingen werden georganiseerd zodat te zien was wat in heel de wereld gemaakt werd. Bovendien werd de interesse in andere culturen aangewakkerd door de lange reizen, gemaakt door de jongeren van de gegoede klasse. 

De hanger is gemaakt van geelgoud met stenen van robijn, diamant en smaragd. Oorspronkelijk is het een broche geweest, als Bacher het als hanger zou hebben ontworpen was bijvoorbeeld het oogje veel sierlijker geweest. Het is jammer dat het geen originele broche meer is, dan was de waarde ook hoger geweest. Bacher heeft meerdere van dit soort sieraden gemaakt, maar altijd anders van kleur. 

• Herkomst: Japan
• Datering: Meiji periode = 1868 - 1912. Rond 1890 gemaakt (dus voor 1947)
• Materiaal: Ivoor, parelmoer & jade ingelegd, zilveren bommerscharnieren
• Afmeting: hoogte 27,5cm / breedte 30cm / 7mm diep

Dit scherm komt uit een erfenis, van moeders moeder. Mevrouw heeft het nu ongeveer 5 jaar in haar bezit. Het is via haar oma naar haar ouders gegaan en dus al een hele tijd in familiebezit. Het stond altijd in de porseleinkast maar heeft ook lange tijd op een oud tafeltje in de kamer gestaan. In de jaren ‘90 is het eens getaxeerd op zo’n 3000 gulden. Waarschijnlijk is het ooit afkomstig geweest van een antiekveiling.

Wim Bouwman: Het is een klein ivoren tafelscherm, ingelegd met parelmoer en jade. Het diende ter decoratie. Bijvoorbeeld op tafel met daarbij een wierookbrander, pijp, wijn. Voor een relaxte situatie. De taferelen die op dit schermpje zijn afgebeeld dienen daarom ook voor die prettige sfeer. We zien spelende apen met kaki-vruchten, een potje thee en bloemen. Allen hebben een betekenis. De aap is een zodiak-dier en de bode tussen mens & goden. De bloemen staan voor individuele deugden, elke bloem heeft een eigen specifieke symbolische betekenis.
Op het schermpje staan twee signaturen:
Jo’Un
Tetsuji