Tussen Kunst en Kitsch - Bonnefanten Maastricht

Woensdag 30 oktober: vanuit Bonnefantenmuseum Maastricht: taxeert o.a. Joseph Estié twee Chinese kommen, Martijn Akkerman een schitterende broche en Bas Hesselink een boek vol levenswijsheid.

Bron: AVROTROS/Tussen Kunst en Kitsch

• Herkomst: China
• Datering 17e eeuw
• Materiaal: porselein

De eigenaresse – een Amerikaanse getrouwd met een Nederlander – heeft de kommen voor één euro(!) per stuk gekocht bij de kringloop.

Joseph Estié: deze beide blauwe Chinese kommen zijn met één van de eerste ladingen porselein van de VOC naar Nederland vervoerd. Ze dateren uit de late Ming periode. Het porselein is dun en wordt ook wel Wangli of kraakporselein genoemd. Vanwege de afbeeldingen van vogels op de kommen heten ze in de volksmond ook wel ‘kraaienkoppen’. Vooral in zuid- west Friesland was dit porselein populair, met name omgeving Hindeloopen. Hele kamers werden volgestouwd met dit porselein.

Bron: AVROTROS/Tussen Kunst en Kitsch

• Herkomst: Engels
• Datering: ca. 1880
• Materiaal: Opaal en Diamant
• Afmetingen: doorsnede 6 cm

De eigenares van deze de broche draagt het sieraad helaas niet graag. Zij heeft het van wijlen haar moeder gekregen, die de broche juist heel erg veel droeg. Haar dochters vinden de broche ook niet mooi, dus denkt zij erover om de diamanten eruit tot oorbellen voor haar kleinkinderen te vermaken.

Martijn Akkerman: 'De grote door briljant geslepen diamanten omringde opaal, is de sublieme blikvanger van deze broche. Opaal is een kwetsbare steen, die met uiterste zorg uit de mijnen in Australië naar boven wordt gehaald. De steen is namelijk vanwege zijn amorfe structuur, zonder kristalvorming, uiterst gevoelig voor temperatuur wisselingen. Er zitten eigenlijk allemaal bellen met vocht in, die bij temperatuur schommelingen kunnen uitzetten en zelfs de steen kunnen laten barsten. Daarentegen doet een nachtje in het water, de kleur van de opaal weer bijzonder veel goeds.'

Koningin Victoria van Engeland was dol op opaal en gaf al haar kinderen sieraden met opaal cadeau. Maar door een beroemd verhaal van de populaire Engelse schrijver Sir Walter Scott, waarin het verband werd gelegd tussen de dood van de hoofdpersoon en haar opalen sieraad, raakte de steen in diskrediet. Men ging het als ongelukssteen beschouwen.  Zelfs de schoondochter van Koningin Victoria verving de opalen hierom uit een, door haar schoonmoeder geschonken, parure. Pas in de Art Nouveau en de Art Deco kwam opaal weer in de mode.

Bron: AVROTROS/Tussen Kunst en Kitsch

• Herkomst: Duitsland
• Datering: 1513
• Materiaal: papier

Dit boek staat al tien jaar ongelezen bij de eigenaresse in de kast. Haar tante had het haar nagelaten, maar zij heeft geen idee waarom zij nou net dit boek over heiligen van haar tante heeft geërfd. 

Bas Hesselink: in dit boek staan de vaak spannende perikelen en het lijden van de Heiligen beschreven, met prachtige oud ingekleurde houtsneden. De tekst staat niet in het Latijn, maar in de volkstaal, in dit geval Duits, wat dus betekent dat het voor de gewone mens is bestemd. Uiteraard wel voor welgestelden, die een boek konden kopen en konden lezen. 

Het was een boek om te leren. Want het moeilijke leven van de Heiligen, vol opofferingen en leed, moest als lichtend voorbeeld dienen voor de gewone man of vrouw. Het boek is helemaal compleet, wat uitzonderlijk is. Vaak worden de prachtige houtsneden uit de boeken gescheurd om los te verkopen als wanddecoratie. De heldere kleuren van de illustraties tonen aan dat het boek oud gekleurd is. Het inkleuren was kinderarbeid. Met de kleine kindervingertjes kleurden zij de plaatjes in. Een voor de rode kleur, een voor de gele kleur etc. Dergelijke boeken komen eens in de tien jaar op de markt. Ze zijn redelijk zeldzaam, vandaar de prijs.

Uitzending woensdag 30 oktober 2019, 20.30 uur op NPO 1 (daarna is de uitzending hier terug te zien)