Tussen Kunst en Kitsch: Diverse Musea - aflevering 1

Woensdag 15 april 2020, vanuit  diverse Musea: o.a. Kunstmuseum Den Haag, Hermitage Amsterdam en Museum Krona taxeert Rob Driessen een bijzondere vaas, Mieke Zilverberg een fragment van een sarcofaag en Tom Angevaren twee Chinese borden.    

Kunstmuseum Den Haag 

• Voorstelling: twee aapjes
• Maker: Amstelhoek, waarschijnlijk Chris van der Hoef
• Herkomst: Amsterdam
• Datering: 1905
• Materiaal: aardewerk
• Afmetingen: H. 40cm, B. 14 cm

Mevrouw zag deze vaas van de achterkant bij de kringloopwinkel. Ze viel meteen op de vorm, en toen ze hem omdraaide zag ze ook nog de prachtige aapjes. Ze gaat ongeveer een keer per maand naar de kringloop, en koopt wel eens wat. Deze kostte 12,50 euro. Hij staat bij haar thuis in de vensterbank. 

Rob Driessen: De eenvoud van vorm en decor is een mooi voorbeeld van typisch Nederlandse Nieuwe Kunst van rond 1900. Dit was het summum van de Nederlandse Art Nouveau. De typisch Nederlandse grove rivierklei is ingelegd met heel fijn gesneden witte klei. De apen zijn grappig, menselijk, houden de mensen een spiegel voor. Het dier als motief kwam vaker voor. Waarschijnlijk is hij gemaakt door Chris van der Hoef, die na 1900 hoofdontwerper was van Amstelhoek. Het gebruik van dieren, de stilering, de humor, wijzen allemaal op zijn hand.

Hermitage Amsterdam 

• Voorstelling: hand die een ‘Tit’ amulet vasthoudt
• Herkomst: Egypte
• Datering: Ptolemeische periode (300-100 voor Christus)
• Materiaal: hout
• Afmetingen: H. 22cm, B. 12 cm

Meneer is een echte houtliefhebber. Hij heeft een verzameling houten rammelaars. Hij vindt hout een fijn materiaal, je kunt er lekker mee klussen. Hij woonde in een houten huis en hielp zijn buurman bij het restaureren van diens houten huis. Als dank daarvoor kreeg hij dit. 

Mieke Zilverberg: Het is een houten sarcofaag fragment in de vorm van een hand die een ‘Tit’ amulet vasthoudt. Dat is het bloed van Isis, de godin van de bovenwereld die getrouwd was met de god van de onderwereld. Het amulet staat voor welvaart en het goede leven in het hiernamaals. 

De mummie werd in deze periode begraven in een hoekige kist met mens-onderdelen erop. Oorspronkelijk zullen het twee handen geweest zijn op de borst, die het amulet vasthielden. De gekleurde gipsresten zijn nog zichtbaar. 

Museum Krona Uden

• Voorstelling: Het oordeel van Paris
• Herkomst: China
• Datering: ca. 1760
• Materiaal: porselein
• Afmetingen: doorsnede  23 cm

Uit de erfenis van de schoonfamilie kwamen deze twee borden uit de kluis tevoorschijn. De schoonfamilie van mevrouw beschouwde ze altijd als een appeltje voor de dorst, maar hoefde ze niet zo nodig aan de muur. Ook de huidige eigenaar heeft er niet veel mee en vraagt zich nu af of dit wel echt wat waard is.

Expert Tom Angevaren herkent aan de ranken met schelpen en goud de borden als 18de eeuwse  “Chine de Commande”  borden, wat wil zeggen dat het borden zijn die in China in opdracht zijn uitgevoerd voor de Europese markt. Vooraanstaanden lieten dan serviesgoed, meestal 6 of 12 borden, met een bepaalde meegezonden afbeelding in China schilderen. Deze borden, of ook wel kopjes, waren bedoeld als siergoed, voor in de pronkkast of aan de muur.

Voor deze beide borden is de afbeelding van “Het oordeel van Paris” gebruikt. Links is zittend Paris afgebeeld met de gouden appel, die hij aan één van de godinnen rechts van hem, Juno, Venus of Minerva, moet geven.  

De Chinezen waren echter niet zo thuis in de anatomie van de westerse mens en je ziet ze dan ook zwoegen op de naakte lichamen van de goden. In veelkleurig email zijn de goden als zware onelegante lachwekkende wezens in een Chinees landschap geplaatst.  

Aangezien dergelijke borden in de jaren ‘90 erg populair waren, werden ze veel vervalst. Deze zijn echter oorspronkelijk.

Uitzending 15 april 2020, om 20.35 uur op NPO 1 (daarna is de uitzending hier terug te zien).