Tussen Kunst en Kitsch: een Tanka met de liefdevolle godin Tara en meer Kunst en Kitsch

Woensdag 20 februari: vanuit Museum Helmond taxeert Esther Aardewerk een zilveren koffiekan en melkkan, Jaap Polak een rolschildering met een Tara enTitia Reuser een gouden horlogeketting.

• Maker: Dirk Evert Grave - Amsterdam
• Datering: 1775 (grote), rond 1900 (kleine)
• Afmetingen: H 28/21cm, B 16/12cm 

Zilveren koffiekan en melkkan
Mevrouw erfde dit vier jaar geleden van haar vader, die de twee kannen samen bij een antiquair had gekocht. Mevrouw heeft een landelijk interieur waar dit niet echt bij past, dus ze liggen in een stoffen zak in de kast. Ze denkt erover om de kannen te verkopen.

Expert Esther Aardewerk vertelt dat de kannen prachtig zwaar zijn uitgevoerd in de stijl van Lodewijk XVI, met parelranden, cannelures en lauwerkransen op de voet. De grote kan is een koffiekan met een houten oor omdat zilver warmte geleidt, op deze manier brandt men de vingers niet. Koffiekannen komen minder voor dan theekannen. De koffie werd vermoedelijk in de keuken gezet, het personeel schonk het dan in dit soort mooie kannen op tafel uit.

Bij nadere bestudering vindt Esther Aardewerk een zilverkeur van een zwaardje op de kleinere melkkan. Die keur wordt in de achttiende eeuw nog niet gebruikt – de melkkan is dus niet uit dezelfde tijd als de koffiekan maar is rond 1900 gemaakt. Toch is deze kopie mooi zwaar uitgevoerd.

• Voorstelling: Tara
• Herkomst: China, Tibet
• Datering: ca. 1785-1790
• Materiaal: katoen, beschilderd in natuurkleuren
• Afmetingen: H 150cm, B 100cm 

Tanka
Expert Jaap Polak: Deze tanka is in de jaren zeventig in Amsterdam gekocht voor duizend gulden. Een tanka is een rolschildering die je ophangt in een tempel. Alleen op bepaalde dagen haalde men de voorhang weg. Op de tanka staat een Tara afgebeeld: dat is de vrouwelijke vorm van een bodhisattva, de verlichte wijsheid. 

Tara betekent ook redster. Er bestaan 21 verschillende Tara’s, elk met een ander attribuut in de hand. Deze Tara heeft een kalasa: een vaas met heilig water of onsterfelijkheids-elixer. De tanka is in uitstekende staat en van hele goede kwaliteit. De Chineze verzamelaar zoekt meer de wat vroegere tanka’s, uit de vijftiende of zestiende eeuw, maar door de hoge kwaliteit heeft dit stuk toch een aanzienlijke waarde.

• Herkomst: Brabant, Nederland
• Datering: ca. 1860-1870
• Materiaal: 14-karaats goud

Horlogeketting
Expert Titia Reuser: Deze ketting was van de grootmoeder van de huidige eigenaresse. Haar grootmoeder overleed op het kraambed van haar moeder – deze ketting was het enige tastbare dat de moeder van de huidige eigenaresse dus nog van haar eigen moeder had. Grootmoeder staat ook met de ketting op haar huwelijksfoto, waarschijnlijk had ze het als 20-jarige van haar ouders gekregen. De ketting is van grote emotionele waarde, samen met de foto is het het enige wat er nog is van oma.

Deze horlogeketting voor dames was typisch Brabants. Sieraden vertelden vaak het verhaal over wie iemand was: of je getrouwd was bijvoorbeeld, of in de rouw, voor elke gelegenheid had men andere sieraden of kleding. Deze ketting was echt streekdracht en werd vaak in combinatie met een kruisje gedragen: zo liet men zien dat men uit Brabant kwam en katholiek was.

Onderaan de ketting droeg men een horloge, dat men in het zakje van de rok deed. Zo’n lange horlogeketting werd vaak opgeknipt en vermaakt tot meerdere armbanden of kettingen om zo te kunnen verdelen over meerdere erfgenamen.