Tussen Kunst en Kitsch: Museum Belvédère - opnieuw een klapper

In de uitzending van woensdag 5 januari 2022 vanuit Museum Belvédère wordt Jaap Polak enthousiast van een Chinese rolschildering, ziet Willem de Winter een Breitner dat op het toilet hangt en komt de droom van Bas Hesselink uit bij het zien van een eeuwenoud getijdenboek.  

• Voorstelling: portret van een dame   
• Herkomst: Zuid-China   
• Datering: 1865  
• Materiaal: papier 
• Afmetingen:  2,40 bij 1 meter

Mevrouw kocht deze rolschildering samen met een andere rolschildering van een vriend die in geldnood zat. Die vriend kwam vaak in China en heeft het daar ook gekocht. Ze heeft dit doek samen met het andere doek voor 2.000 gulden overgenomen. Ze weet wel dat het een kostbaar stuk is, maar ze weet niet wat de eigenlijke waarde is. 

Jaap Polak: 'Deze portretten werden gemaakt om met feestdagen zoals een verjaardag, op te hangen en zo de voorouder of voorouders te eren. Als de schildering niet hing, werd het opgerold en bewaard in een doos. Het is gemaakt met de beste materialen en ook prachtig gepointeerd. Ze werden gemaakt in opdracht en daar moest je aardig wat geld voor betalen. De schildering komt uit Zuid-China. Soms staat er een naam op maar niet altijd, ook hier is geen naam te zien. Omdat ze in opdracht gemaakt werden, is elk portret uniek. Wel zijn deze rolschilderingen op grote schaal vervalst en daardoor is de waarde gedaald. Doch deze rolschildering is van hoge kwaliteit. 

• Voorstelling: Amsterdams stadsgezicht
• Maker: George Hendrik Breitner
• Herkomst: Amsterdam   
• Datering: rond 1910 
• Materiaal: olieverf op hout
• Afmetingen: 57 bij 48 cm 

Het is een erfstuk van haar oma, zij had meerdere schilderijen en mevrouw heeft deze gekregen. Ze weet van de schilder dat hij de eerste Nederlandse straatfotograaf is, maar ze heeft geen idee van de waarde. Ze heeft het schilderij op dit moment op het toilet hangen, ook omdat ze bang is dat teveel licht niet goed is voor het schilderij en dat is de enige plek in huis die heel donker is.

Willem de Winter: George Hendrik Breitner (geboren in 1857), zoon van een Rotterdamse graanhandelaar, verhuisde in 1875 naar Den Haag waar hij aan de academie werd opgeleid. In 1886 verhuisde hij naar Amsterdam, de stad die altijd zijn belangrijkste onderwerp zou blijven. Hij heeft de hoofdstad talloze malen vereeuwigd, onder allerlei weersomstandigheden. Tussen 1900 en 1910 beleefde Breitner het hoogtepunt van zijn carrière. Het grote publiek leerde in die jaren zijn werk kennen en hij verkocht goed. 

Breitner was een dubbeltalent, hij was zowel fotograaf als schilder. Omdat ze in zijn tijd niet op straat mochten schilderen, maakte hij eerst een foto en die kon hij dan in zijn atelier gebruiken ter inspiratie. Hij wilde de vitaliteit van de stad vastleggen, maakte afbeeldingen van het gewone volk, maar ook bijvoorbeeld bouwputten waar gewerkt werd. Veel van zijn schilderijen zijn donker, ook omdat er in die tijd alleen nog maar gasverlichting was. Breitner werd ook wel de schilder van het volk genoemd. 
 

• Herkomst: Noord-Holland     
• Datering:1488  
• Materiaal: perkament met goud en kleuren verf versierd 
• Afmetingen: 20 bij 14 bij 5 cm 

Mevrouw heeft dit boek gekregen uit de erfenis van haar schoonvader. Hij was een verzamelaar, vooral van zilver, en bezocht vaak veilingen. Maar ook boeken en handschriften hadden zijn belangstelling en op een veiling kocht hij dit getijdenboek. Hij heeft nooit veel over dit getijdenboek verteld, maar dat het een heel bijzonder en zeldzaam boek was dat wist de familie wel. Omdat het een heel oud boek is, het langzaam los in de band gaat zitten en familieleden geen belangstelling hebben om dit boek te behouden, hopen ze dat iemand anders het boek wil kopen die er waarde aan hecht.

Bas Hesselink: Dit is een fantastisch mooi bewaard getijdenboek, ook wel gebedenboek genoemd. Het werd gebruikt in het klooster zodat je op elk uur van de dag wist welk gebed je moest uitspreken. Het begint met de kalender van de heiligen en daarna volgen de gebeden. Monniken en nonnen schreven veelal de teksten, het boek bleef eigendom van het klooster. Deze komt uit het St. Gomarus in Enkhuizen en is gedateerd op 1488. 

De miniatuur schilderingen in het boek zijn eigenlijk middeleeuwse schilderijtjes, zo mooi zijn ze gemaakt. Ze werden in het atelier geschilderd op perkament door één van de ‘zwarte-ogen-meesters’ en door de boekbinder bij de teksten ingebonden. De ‘zwarte-ogen-meesters’ zijn een groep kunstenaars die bekend stonden vanwege de donkere randen die ze schilderden rondom de ogen. Al ligt het wat los, het boek bevindt zich nog in zeer goede staat en de oorspronkelijke leren band is perfect bewaard!