Tussen Kunst en Kitsch: Museum Het Valkhof Nijmegen

Vanuit Museum Het Valkhof in Nijmegen taxeert expert Frank Welkenhuysen een lithografie van Escher, Remco van Leeuwen een albasten reliëf, Martijn Akkerman een ring en Willem de Winter een schilderij.

Uitzending zondag 4 augustus, 20.25 uur NPO 1, herhaling van woensdag 24 oktober 2018

Voorstelling: spiegeling en water
Herkomst: Nederland
Datering: dec 1955, oplage 30, daarna oplage VAEVO voor scholen
Materiaal: papier en inkt (30 cm breed x 50 cm hoog)

De vader van mevrouw is kunstenaar en verzamelt veel. Hij struint alle markten en kringloopwinkels af, daar heeft hij deze ook gevonden voor een paar honderd euro. 

Expert Frank Welkenhuysen vertelt dat het idee voor deze steendruk van een spiegeling in het water ontstond tijdens een van de wandelingen van Escher bij zijn huis. Hij laat hier drie werelden zien: de onderwaterwereld (vis), de weerspiegeling van de bomen (wateroppervlak) en de derde wereld is de lucht. Escher staat bekend om zijn vlakvullende houtsnedes. Hij haalde vaak zijn inspiratie uit de Moorse kunst, maar deze litho is duidelijk geinspireerd op Japanse kunst. De vader van Escher werkte in Japan voor de Japanse keizer. Hij nam veel kunst mee naar huis, en inspireerde daarmee zijn zoon.

Deze prent komt regelmatig op de markt. De eerste oplage van de prent was 30 stuks, maar daarna is hij voor scholen uitgegeven door VAEVO om leerlingen met kunst kennis te laten maken. Ondanks de grote oplage is het een kostbare prent omdat het een van de iconische werken van Escher is. Escher is een zeer geliefde en internationaal gezochte kunstenaar en dit soort litho’s is dus zeer gewild.

Herkomst: Mechelen
Datering: ca. 1580
Materiaal: albast (10 cm breed x 13 cm hoog)

 De grootouders van meneer kochten dit erfstuk in de jaren zestig bij een antiquair in Brabant. Zijn grootouders verzamelden religieuze kunst, ze hadden ook iconen. Ze gingen niet naar de kerk maar vonden het gewoon mooi. Ze hadden ook veel houtsnijwerk. Inmiddels is alles verdeeld over de vier kinderen of geveild. Zelf vindt hij dit een heel mooi stuk.

Expert Remco van Leeuwen vertelt dat er in Mechelen in de zestiende eeuw een hele grote productie was van dit soort albasten beelden. Er waren meerdere ateliers, bijna alle religieuze voorstellingen werden in Mechelen gemaakt, in verschillende maten. Ze werden met paard en wagen vervoerd door heel Europa om te verkopen. 

Dit reliëf toont de geboorte van Christus. We zien nog de oude bladgoud accenten op het albast, en het originele lijstje zit er ook nog om. Veel mensen hadden zo’n beeldje met hun favoriete Bijbelse scène in huis, voor thuisdevotie. Er zijn veel verzamelaars van. Deze fijne snijkunst is typisch voor Mechelen.

Herkomst: Amerika
Datering: ca. 1945
Materiaal: platina, saffier, diamant

De moeder van mevrouw kreeg deze ring rond 1945 van haar vader in New York. Haar vader kocht altijd bij Tiffany’s. Vroeger vond mevrouw de ring niet zo mooi, maar nu draagt ze hem graag.

Expert Martijn Akkerman vertelt dat dit een belangrijke ring is, gemaakt van topkwaliteit materiaal met een saffier van 6 karaat, platina en baguette geslepen diamanten. Het model wordt ook wel ‘sugar loaf’ genoemd, naar de vorm van suikerbrood. Het is heel kenmerkend voor die tijd rond de oorlog. De saffier heeft de blauwe kleur uit Ceylon.

Tiffany’s bogon in 1837 met het maken van schrijfartikelen en luxe gebruiksartikelen. In 1853 gingen zij ook juwelen en zilver maken. De beroemde winkel op Fifthe Avenue is geopend in 1940, en werd pas wereldwijd beroemd door de film ‘Breakfast at Tiffany’s.’

Maker: Evert Pieters (1856-1932)
Herkomst: Nederland
Datering:  1905-1910
Materiaal: olieverf op doek (110 cm breed, 120 cm hoog)

Dit schilderij is in 1936 gekocht door de schoonmoeder van de huidige eigenaresse. Inmiddels hangt het bij haar thuis. Expert Willem de Winter vertelt dat de schilder Evert Pieters maar zelden dergelijke mooie werken maakte. Het is een van de weinige uitzonderingen in zijn verder in de ogen van nu niet zo interessante oeuvre. Pieters schilderde meestal Larense interieurs met moeders en kinderen.

Hij was een bohemien, werd opgeleid in Antwerpen maar vond nadat hij zich in 1897 in Blaricum had gevestigd weinig erkenning in Nederland. Na 1900 werd zijn werk lichter en helderder, in een impressionistische stijl net als dit schilderij.