Tussen Kunst en Kitsch - Verbeke Foundation Kemzeke (B)

Woensdag 13 november: vanuit Verbeke Foundation in België taxeert Willem de Winter een schilderij, Jan Beekhuizen twee houten panelen en Bas Hesselink een album amicorum.

• Maker: Juliette Wytsman 1866-1925
• Herkomst: Linkebeek
• Datering: ca. 1900
• Materiaal: olieverf op doek
• Afmetingen: H 60cm, B 73cm 

Dit schilderij is van de grootmoeder van de huidige eigenaresse geweest. Haar vader heeft hem laten schoonmaken want de partner van haar grootmoeder was een roker. Ze herinnert zich dat het eerste hoekje schoongemaakt werd, dat was echt een openbaring. Het hangt inmiddels al 30 jaar bij mevrouw thuis – zelfs zo prominent dat ze de inrichting erop heeft gebaseerd. Ze nam het schilderij mee naar een meubelzaak om er een bank en kleed in die mooie groentinten bij uit te zoeken!

Willem de Winter:  de schilderes, Juliette Wytsman, was een Belgische impressioniste. Ze was in 1886 getrouwd met Rodolphe Wytsman, ook een impressionistisch schilder. Hun kunstenaarscarrières versmolten en ze konden er goed van leven. Ze waren bevriend met de Belgische impressionist Emile Claus en traden in de voetsporen van Monet en Pisarro.  Ze maakten veel reizen en woonden in een mooi huis in Linkebeek, in Belgisch Brabant. Dat huis en de tuin zien we hier afgebeeld, met de grote bloemrijke tuin ervoor. Juliette schilderde in de buitenlucht zonnige landschappen met een intens licht, zoals ook op dit schilderij. 

• Herkomst: Nederland
• Datering: rond 1600
• Materiaal: eikenhout
• Afmetingen: H37cm, B 29cm 

Meneer kocht deze panelen 52 jaar geleden voor 1700 gulden. Hij was toen pas 23 en moest er echt voor sparen, maar vond ze zo mooi dat hij het er graag voor over had. Hij heeft er later een keer kerstkaarten van laten maken.

Jan Beekhuizen: deze Hollandse panelen hebben prachtig snijwerk, van heel dik tot flinterdun. Het hele vlak is mooi gevuld, ook een teken van kwaliteit van de houtsnijder. Op het ene paneel zien we de aankondiging van de geboorte van Christus, met de engel Gabriël bij Maria. Op het andere paneel zien we de geboorte van Christus met de herders en Jozef en Maria rond de kribbe. De duif rechtsboven symboliseert de Heilige Geest. Waarschijnlijk zijn deze houtsnijwerken afkomstig uit een kast met meerdere panelen, daar zou bijvoorbeeld ook de Vlucht naar Egypte op afgebeeld hebben kunnen staan.

• Herkomst: Amsterdam
• Datering: ca. 1890-1920
• Materiaal: papier

Dit boekje vol tekeningen en teksten van verschillende kunstenaars is van Dinah Kohnstamm (1869-1942), de oudtante van de huidige eigenaresse. Dinah was zelf ook kunstenares, ze schilderde en maakte werk van textiel en had een atelier in Berlijn en in Amsterdam. Ze besloot om dit gastenboekje in haar atelier neer te leggen, zodat bezoekers uit de culturele kringen er iets in konden tekenen of schrijven. Toen haar Joodse zuster in 1942 werd opgepakt, is Dinah vrijwillig met haar mee gegaan, hoewel ze zelf eerder Nederlands Hervormd was geworden. Beide zussen zijn op transport gezet naar Auschwitz en hebben het niet overleefd. De vader van de huidige eigenaresse heeft in de oorlog, toen de zussen niet terug kwamen, dit boekje uit haar Amsterdamse atelier veilig gesteld. 

Bas Hesselink: Dinah Kohnstamm was de oudste zuster van pedagoog en natuurkundige Philip Kohnstamm en de tante van Max Kohnstamm, Europeaan van het eerste uur. In het boekje zien we bijvoorbeeld een brief van Jan Veth, die een goede bekende was van de familie en ook de grootvader en vader van Dinah Kohnstamm heeft geschilderd. Daarnaast ook een brief van Jozef Israëls, een landschapje van Piet van de Wijngaerdt, een portret van een van de Amsterdamse Joffers Ans van den Berg, een poezentekening van Henriette Ronner. De belangrijkste tekening is er een van Max Beckmann.

Uitzending woensdag 13 november 2019, 20.30 uur op NPO 1 (daarna is de uitzending hier terug te zien)