Tussen Kunst en Kitsch Extra: Aad de Haas een markante kunstenaar

In Tussen Kunst en Kitsch Extra wordt dieper ingegaan op een vondst uit een reguliere uitzending. Paul van Rosmalen neemt ons ondermeer mee naar SCHUNCK Museum waar een groot deel van het oeuvre van Aad de Haas te zien is. 

Tussen Kunst en Kitsch uitzending 2-12-2020: meisje en piano van Aad de Haas

Dit schilderij heeft mevrouw geërfd van haar ouders en hangt sindsdien in haar woonkamer. Toen zij op de middelbare school zat, hebben haar ouders het gekocht op een kunstveiling in Limburg. Ze vond het eerst een heel vreemd schilderij, maar inmiddels vindt ze het prachtig. Mooie kleuren en een bijzondere voorstelling, zoals de pianoleraar er dwars op staat. Ze heeft geen flauw idee wat de waarde is en heeft het nooit eerder later taxeren. De waarde die expert Paul van Rosmalen hieraan toekent is 24.000 euro.

Het schilderij is in de jaren '70 tentoongesteld op één van de grootste Aad de Haas exposities en staat als nummer 69 als meisje en piano uit 1960 in de catalogus . Op 30 december 2020 zou Aad de Haas, de markante, Limburgse kunstenaar met Rotterdamse roots, 100 jaar zijn geworden. Om de kunstenaar te eren is er o.a. in SCHUNCK Museum in Heerlen een overzichtstentoonstelling met nooit eerder getoond werk te zien en zelfs zijn beeldhouwerk. Want een schilder moest ook kunnen beeldhouwen, aldus De Haas.   

Nummer 69

 

 

 

Beeldhouwwerk Aad de Haas

Aad de Haas (1920 - 1972)

De Haas werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog opgepakt door de Duitsers omdat hij exposeerde met een schilderij dat hij zelf de ‘Dode Clown’ noemde. De Duitsers zagen dat als provocatie, zo was het ook wel bedoeld, en pakten hem op. Nadat hij een half jaar vast gezeten had, werd hij vrijgelaten en moest hij zich melden voor arbeitseinsatz, dwangarbeid. De bevriende Pater Mathot heeft hem geholpen om samen met zijn vriendin Nel naar Zuid-Limburg te komen en daar is hij gebleven.

Door deze gebeurtenis verandert de stijl van lieflijk naar hard en soms ook cynisch. Aad de Haas ging veel oorlogsscenes schilderen, maar ook erotische schilderijen. In het schilderij meisje en piano zie je dat al een beetje terug, aan de kleuren en de hardere vormen. Veel werken heeft hij niet gemaakt, minder dan 500 schilderijen. Het is een schilder die vooral in Nederland zeer gewaardeerd wordt maar helaas geen grote internationale bekendheid geniet.

Kruiswegstaties

Een belangrijk deel van de bekendheid van Aad de Haas komt door een schandaal uit 1949, vertelt expert Paul van Rosmalen. In Wahlwiller staat een prachtig kerkje uit de 12de eeuw dat nodig opgeschilderd moet worden. De pastoor zoekt een kunstenaar die het altaar en het plafond wil beschilderen en die de kerk van een kruiswegstatie kan voorzien. De afbeeldingen op het plafond en achter het altaar zijn geschilderd in paars en roze op een fond in dezelfde kleuren, de kruiswegstaties zijn in groen en geel, tegen een mosgroene achtergrond. De figuren zijn smal en langgerekt, slechts hun contouren zijn aangegeven, de gestalten zijn ijl als schimmen, de stijl is impressionistisch. In de religieuze kunst is zoiets nog niet eerder vertoond.  

 

 

In plaats van de gebruikelijke veertien kruiswegstaties, schilderde De Haas er zestien. Aan het begin en aan het eind voegde hij een statie toe, respectievelijk het verraad van Judas en de verrijzenis van Christus. Mede door de wreedheden die hij tijdens de oorlog had meegemaakt, was hij zich er erg van bewust welk lijden mensen elkaar aan kunnen doen. En hoewel Aad de Haas zelf het idee had dat hij mooie en lieflijke schilderen had gemaakt, werd het toch afgekeurd door de bisschoppelijke commissie. Men vond dat de figuur van Christus verkeerd was afgebeeld.

Het conflict liep zo hoog op dat zelfs het Vaticaan zich ermee bemoeid heeft en de kruiswegstatie op last van Vaticaan en Bisdom verwijderd moest worden. Uiteindelijk was het De Haas zelf die op Goede Vrijdag alle schilderijen de kerk uit heeft gedragen. (10 jaar na zijn dood werd de kruiswegstatie alsnog in het kerkje teruggeplaatst en is De Haas daarmee gerehabiliteerd.

Tussen Kunst en Kitsch Extra zie je woensdag na Tussen Kunst en Kitsch om 21.30 uur op NPO 2 Extra. NPO 2 Extra vind je bij Ziggo op kanaal 222, bij KPN, Telfort en XS4ALL op kanaal 88 en bij T-Mobile op kanaal 381.