De herfst is aangebroken en zo ook het indrukwekkende paarritueel van het edelhert: de bronst. Dit ritueel is al duizenden jaren oud en wordt nog elk jaar opnieuw uitgevoerd.
Edelherten zijn herbivoren, ze eten voornamelijk gras, boomschors, knollen, wortels en vruchten. In Europa is het edelhert het op één na grootste hert. Enkel het mannetje draagt een gewei, dit is gemiddeld 70 centimeter lang, maar het kan uitgroeien tot wel 90 centimeter. De edelherten leven voornamelijk in roedels. Vaak leven de hinden (vrouwtjes) samen met jonge edelherten van beide geslachten in een roedel. De volwassen mannelijke edelherten vormen ook samen een roedel. De mannetjes en vrouwtjes leven dus vaak apart. Maar wanneer de paartijd is aangebroken vallen de roedels van de mannetjes uiteen en trekken ze er alleen op uit.
Een ware casanova
De hertenbronst valt vaak in de tweede helft van september tot begin oktober. De edelherten verzamelen zich elk jaar op vaste bronst plaatsen om daar te strijden voor het recht om te paren. Het edelhert probeert indruk te maken op de hinde door met zijn gewei tegen takken en op de grond te slaan. Hiermee willen ze aantonen hoe sterk ze zijn. De hinden worden aangetrokken door de geur van de mannelijke herten. De mannetjes maken dan ook een kuil en besproeien zichzelf met urine, vervolgens rollen ze daar in rond. Zo wordt de geur van het mannetje goed verspreid. Deze kuil heeft een specifieke naam: de bronstkuil.
![]({"src":{"default":"https:\/\/www.assets.avrotros.nl\/user_upload\/_processed_\/2\/9\/csm_Edelhert_2_691615c319.jpg"}})
![]({"src":{"default":"https:\/\/www.assets.avrotros.nl\/user_upload\/_processed_\/f\/7\/csm_Edelhert_4_4a1a5c8c0a.jpg"}})
![]({"src":{"default":"https:\/\/www.assets.avrotros.nl\/user_upload\/_processed_\/5\/e\/csm_Edelhert_3_7e8646bd78.jpg"}})
![]({"src":{"default":"https:\/\/www.assets.avrotros.nl\/user_upload\/_processed_\/1\/6\/csm_edelhert_5_f5dae19c49.jpg"}})
Burlen
De mannelijke edelherten ’burlen’ om hun aanwezigheid en motieven te tonen aan de concurrenten. Hoe sterker het edelhert, hoe vaker hij burlt. Burlen is een bepaald soort gebrul dat voornamelijk tijdens de bronst wordt geproduceerd door mannelijke edelherten.
Het laatste woord
De jonge edelherten hebben weinig in te brengen tijdens dit paarritueel, alleen de sterke edelherten zijn in staat om een harem van hinden te imponeren en verdedigen tegen de concurrenten. Maar als de concurrentie gelijkwaardig is, dan wordt het spannend. Er wordt veel gedreigd en er ontstaat soms ook een gevecht, dan is het hard tegen hard. Het gevecht is vaak van korte duur. De verliezers druipen al snel af, op zoek naar een nieuwe roedel van vrouwtjes. De winnaars zoeken de hinden in de desbetreffende roedel op om mee te paren. De mannelijke edelherten hebben een interessante manier om hinden op te sporen die willen paren. Ze kunnen namelijk ruiken welke hinden bereid zijn om te paren en dit doen ze door hun lip op te trekken. Dit wordt ook wel 'flemen' genoemd. Maar de hinde heeft wel het laatste woord tijdens dit laatste onderdeel van het paarritueel. Zij bepaalt zelf wanneer ze er klaar voor is en dat heeft het mannetje maar te accepteren.
Soms kan het zelfs zo zijn dat een edelhert tijdens de bronst de helft van zijn lichaamsgewicht verliest
Een zware inspanning
De bronst vergt veel energie van de mannelijke edelherten en ze verliezen dan ook veel lichaamsgewicht tijdens dit ritueel. Soms kan het zelfs zo zijn dat een edelhert de helft van zijn lichaamsgewicht verliest.
Hertenbronst in Nederland
Je kunt de hertenbronst met eigen ogen bekijken. De edelherten komen in twee gebieden voor: op de Veluwe en in de Oostvaardersplassen. In de vroege ochtend of aan het einde van de middag heb je de meeste kans om dit bijzondere paringsritueel te zien of te horen.
