Wat is Overkempe?
Zo’n 135 jongeren en volwassenen met een verstandelijke, fysieke of meervoudige beperking proberen in woon- en werkgemeenschap Overkempe onder professionele begeleiding alles uit het leven te halen wat erin zit. Ivo Niehe vroeg zich af: hoe gaat het er nu eigenlijk echt aan toe in zo’n gemeenschap? Wie zijn de mensen die er wonen? En wat is de impact van alle bezuinigingen in de zorg?
Overkempe, in het Overijsselse Boskamp opende de deuren voor Niehe, hij kreeg toestemming om er een jaar lang te filmen. Niehe: “Wat we registreerden? Emotie, professionaliteit, spannende momenten, maar vooral ook levensgeluk. Het leverde intense verbazing op over de manier waarop mensen met een beperking hier samen wonen. Ik raakte onder de indruk van de liefde en de professionaliteit van de leiding en de medewerkers.”
“Ik raakte onder de indruk van de liefde en de professionaliteit van de medewerkers”
Werken onder begeleiding
Een jaar lang werd er, met tussenpozen, gefilmd. Ivo Niehe sprak met veel van de bewoners, hun familie en de mensen die er werken. Overkempe heeft als uitgangspunt dat alle bewoners geacht worden te werken, al is daar soms één-op-één begeleiding voor nodig. In de bakkerij, de metaalwerkplaats, de boerderij (landbouw en veeteelt) werken de bewoners onder leiding van bijvoorbeeld professionele boeren. Alles dat wordt geproduceerd is voor eigen gebruik op Overkempe of voor de verkoop in de speciale dorpswinkel in Olst.
Bewoners praten zonder filter
Niehe: “Wat je hier goed ziet is dat werken structuur aan het leven geeft en dat de meesten daardoor zichzelf op een verrassende manier verder ontwikkelen, in een aantal gevallen zelfs tot het zelfstandig kunnen wonen. Toen we van start gingen begon ik spontaan een aantal van de bewoners te ondervragen en ik wist niet wat me overkwam. Het gebeurt in mijn werk zelden of nooit dat je zonder redactionele voorbereiding in gesprek raakt met iemand die helemaal niets achterhoudt, die over zichzelf praat zonder enig voorbehoud, die geen filter heeft en bij wie je niets aantreft van een gedragsbias of een poging om een bepaalde indruk te wekken.
“Ik hoop dat de serie veel los zal maken”
Selectie van tien bijzondere bewoners
We hebben een selectie gemaakt van tien bijzondere bewoners die in de documentaireserie zelf aan het woord komen, of hun ouders, broers, zussen of wettelijke vertegenwoordigers. Daarnaast vertellen begeleiders over de moeilijkheidsgraad van hun dagelijkse werkzaamheden.” Samen met Rick Brink, minister van gehandicaptenzaken, hoopt Niehe een lans te breken om de bezuinigingsronden voor dit type zorg voorgoed in de ijskast te zetten. “Wie op Overkempe rondloopt krijgt een gevoel van trots dat de zorg in ons land op veel plekken zo goed geregeld is.
Geldkraan verder dicht
Internationaal gezien hebben we een -terechte- reputatie op het gebied van opvang van mensen met een beperking, maar als de geldkraan nog verder dicht gaat blijft daar weinig van over.” In de docuserie is onder andere te zien hoe zwemmen voor een meerderheid van de bewoners de enige mogelijkheid is om zich vrij te bewegen. Waar de bewoners vroeger regelmatig en massaal zwommen, is dat nu voorbehouden aan precies elf bewoners van Overkempe met een medische indicatie. En niet langer wekelijks, maar eens in de veertien dagen. “Een jaar op Overkempe is een kennismaking met een wereld die we nauwelijks kennen. Ik hoop dat de serie veel los zal maken”.