Scarlett Hooft Graafland: magisch realisme in zout, sneeuw en zand

Wat je ziet, was er echt

Op het eerste gezicht lijken de foto’s surrealistische beelden. Maar deze absurditeiten zijn zorgvuldig georkestreerd om dieperliggende thema’s aan te raken: klimaatverandering, de positie van de vrouw, culturele identiteit. Hooft Graafland reist voor haar werk naar de uiterste hoeken van de aarde. Van de zoutvlaktes van Bolivia tot de ijzige vlakten van Canada, van de woestijnen van Jemen tot aan de kust van Madagascar. Wat haar reizen uitzonderlijk maakt, is niet alleen de fysieke afstand, maar vooral haar manier van werken: ze dompelt zich onder in lokale gemeenschappen en werkt nauw met hen samen. Haar werken ontstaan uit deze samenwerking. Lokale gebruiken, tradities en verhalen zijn meer dan inspiratiebron. Ze vormen het narratief zelf. De beelden worden altijd analoog vastgelegd, zonder digitale manipulatie. Wat je ziet, was er echt.

In haar werk weet ze stereotype beelden of figuren in een totaal andere context te plaatsen, of er juist iets kleurrijks aan toe te voegen. Daardoor ontstaan er absurde, humorvolle en bevreemdende taferelen. Kiss is daar een treffend voorbeeld van: in Jemen is het verboden voor vrouwen om hun lichaam en gezicht te laten zien in de openbare ruimte. Op deze foto geven zij elkaar een traditionele neuskus. Achter hen raken twee langwerpige lichtgroene ballonnen elkaar. Het is tegelijkertijd poëtisch, grappig en vervreemdend en het roept vragen op over verbinding, de manier waarop we het exotische in beeld brengen en hoe we naar elkaar kijken.

Genres combineren

De beelden van Hooft Graafland combineren vaak meerdere genres: ze zijn tegelijkertijd landschap en stilleven. In Still Life with Camel zien we twee mannen en een kameel onder een enorme roze lap stof. Het beeld is een stilleven, maar voelt tegelijk als een hedendaags portret van culturele overleving en verval van het klimaat. De absurde schoonheid verhult niet de ernst: wie goed kijkt, ziet een zwart landschap dat onder druk staat; ecologisch én sociaal.

Kleur speelt een sleutelrol in haar werk. In elk beeld knalt er iets uit het landschap: een felgekleurde doek, een rode iglo, suikerspinnen in de sneeuw. Die kleur is nooit decoratief, maar strategisch: het trekt de blik, verstoort het natuurlijke beeld en nodigt uit tot nieuw kijken. In Lemonade Igloo construeerde Hooft Graafland een iglo uit blokken bevroren roze limonade. Een generatiekloof in beeld: de Inuit die tegen de iglo leunt is een van de laatsten die dit ambacht beheerst. De jeugd zit met limonade achter de computer. 

In conclusie

Wat haar werk uitzonderlijk maakt, is dat het meerdere ideeën samenbrengt zonder uitleggerig te worden. Elk beeld is kernachtig en gelaagd. Het roept meer op dan het prijsgeeft. Sommige foto’s zijn zelfs geborduurd, waarmee ze het kijken vertraagt en verdiept: de handeling van het borduren onderstreept het ambacht, maar ook het geduld en de aandacht die haar werk kenmerken.

En ondanks de zware thema’s – klimaat, vrouwelijk perspectief, culturele spanningen – zijn haar werken nooit cynisch. Ze zitten vol humor, onverwachte wendingen en hoopvolle schoonheid. Juist die lichtheid maakt dat haar werk blijft hangen. Het is geen aanklacht, maar een uitnodiging tot reflectie. Deze combinatie maakt Mesmerizing een heerlijke tentoonstelling om naar te kijken met de mogelijkheid om de diepte in te gaan voor wie dit wil.

Journalist Cathelijne Blok in gesprek met kunstenaar Scarlett Hooft Graafland

Ter gelegenheid van de tentoonstelling Mesmerizing organiseert Museum Panorama Mesdag een inspirerende middag met journalist en kunsthistorica Cathelijne Blok en beeldend kunstenaar Scarlett Hooft Graafland.

Tijdens dit programma gaat Cathelijne Blok in gesprek met Scarlett Hooft Graafland over haar werkwijze en artistieke benadering. Samen bespreken zij hoe Hooft Graafland haar beelden ontwikkelt en welke ideeën daaraan ten grondslag liggen.

Via deze pagina kan jij erbij zijn!

Mesmerizing is tot en met 14 september te zien in Museum Panorama Mesdag