Bedrieglijk echt - het verhaal van de Witjes in Tussen Kunst en Kitsch Extra

10 februari 2021

In ‘Tussen Kunst en Kitsch Extra’ wordt doorgepraat over één van de bijzondere vondsten uit de aflevering van ‘Tussen Kunst en Kitsch. ’ Expert Willem Jan Hoogsteder laat in het Mauritshuis meer werk van meesterschilder Jacob de Wit zien en andere voorbeelden van Trompe L’oeil. Ook neemt hij een kijkje in Den Haag bij Jan Berghuis die ook meesterschilder van de illusies is.

Extra informatie Tussen Kunst en Kitsch

In Het Louwman Museum krijgt expert Willem Jan Hoogsteder een schilderij met engelen van Jacob de Wit onder ogen. Het komt uit het ouderlijk huis van de huidige eigenaar. Dit soort werk hing vooral hoog boven deuren of haarden en Jacob de Wit was specialist in dit werk dat ook ‘De Witjes’ wordt genoemd. Deze ‘ideale kerstkaart’ heeft een waarde van 7.500 euro.

Trompe L’oeil - illusionistische hoogstandjes

Jacob de Wit was in de 18e eeuw dè specialist in het 'bedriegen'. Letter betekent Trompe L’oeil: 'bedrieg het oog'.
In het Mauritshuis hangt deze plafondschildering gemaakt in 1743 en afkomstig uit een huis in Leiden. Op het ovale middenstuk is Apollo te zien, de klassieke god van de kunsten. Hij wordt omringd door zijn negen muzen die voor de verschillende kunstdisciplines staan. De vier grisailles rondom stellen het treurdicht, het blijspel, de herderszang en het heldendicht voor. Ook de hoekstukken zijn bedrieglijk echt geschilderd.

De putti; de kleine engeltjes zijn typerend voor Jacob de Wit en hij is beroemd geworden om zijn schouwstukken. Die ‘Witjes’ worden genoemd.

Meer voorbeelden bedrieglijke kunst

Een van de schilderijen die favoriet is onder de bezoekers van het Mauritshuis is die van 'het puttertje' gemaakt door Carel Fabritius. Zonder lijst, lijkt het net of de vogel op de muur zit. Ook de 18e eeuwse schilder Antonio Mara verstond de kunst van het 'bedriegen'; is de sleutel nu geschilderd of hangt er echt één aan een haakje?

300 jaar later worden 'de Witjes' nog steeds gemaakt

In Den Haag bezoekt Willem Jan Hoogsteder Jan Berghuis. Hij is groot fan van Jacob de Wit en staat bekend om zijn marmertechniek. Ook claire-obscur is hem niet vreemd. Maar waar De Wit een grisaille (grauwschildering) in een uurtje maakte, lukt dat deze hedendaagse meesterschilder van de illussie bij lange na niet.

Tussen Kunst en Kitsch Extra zie je woensdag na ‘Tussen Kunst en Kitsch' om 21.30 uur op NPO 2 Extra. NPO 2 Extra vind je bij Ziggo op kanaal 222, bij KPN, Telfort en XS4ALL op kanaal 88 en bij T-Mobile op kanaal 381.