Wie was Mikalojus Čiurlionis?
Čiurlionis was een Litouwse componist en schilder. Hij was de beroemdste kunstenaar van Litouwen, maar in Nederland is hij vrij onbekend. Dit is wat je over hem moet weten.
1. Een wonderkind werd al vroeg ontdekt.
Čiurlionis kon op 3-jarige leeftijd liedjes naspelen op de piano en op zijn zevende kon hij de muzieknoten lezen. Zijn talent werd opgemerkt en doorverteld aan prins Michał Kleofas Ogiński, die hem in zijn orkestschool aanvaarde. Een wonderkind, dat later verschillende talenten bleek te hebben.
2. Zijn eerste schilderijen.
Terwijl hij op het conservatorium zat schilderde hij ansichtkaarten die hij naar zijn broer stuurde. Dat was het begin van zijn toekomstige schilderijen. Een paar jaar later ging hij op de Academie voor Beeldende Kunst studeren.
Tijdens de zomervakanties keerde hij terug naar zijn ouderlijk huis om te schilderen. Het huis was omgeven door natuur en dat was de bron van zijn inspiratie. Hij schilderde vooral de natuur, legenden en volksverhalen.
3. Čiurlionis was een multitalent.
De twee werelden van muziek en schilderen ging hij steeds meer met elkaar combineren. Hij componeerde 300 muziekstukken en maakte bijna evenveel schilderijen. Veel van zijn schilderijen omschreef hij met klassieke muzikale vormen, zoals de sonate of de prelude.
Een goed voorbeeld is zijn drieluik, Sonate nummer vijf. Hierin maakte hij gebruik van de verschillende muziek tempo's om een sonate te verbeelden. Op het eerste schilderij heeft hij kleine, maar snelle golven geschilderd en dan verandert de zee in een rustige zee op het tweede schilderij. Uiteindelijk is er op het laatste schilderij een stormachtige zee afgebeeld en dat vertegenwoordigt het hoge tempo aan het einde van een sonate.
4. Waarom is hij niet bekend in Nederland?
In maart 1911 kreeg Čiurlionis longontsteking en niet lang daarna overleed hij op 35-jarige leeftijd. Hij maakte de onafhankelijkheid van Litouwen tussen 1918 en 1940 niet mee. In die periode was Litouwen nog vrij afgezonderd van West-Europa. Vanaf 1940 behoorde Litouwen tot de Sovjet-Unie.
Pas in 1990 werd Litouwen weer onafhankelijk. Na de onafhankelijkheid kwamen er verschillende wereldwijde tentoonstellingen over Čiurlionis. Zijn werk was niet verzameld door grote internationale musea en daarom heeft hij weinig naamsbekendheid gecreëerd.
Voor het eerst in Nederland worden de schilderijen van Čiurlionis in Heerenveen tentoongesteld. De directeur van Musea Zutphen Paulo Martina bekijkt in het Museum Belvédère de niet eerder vertoonde werken van Mikalojus Čiurlionis in de tentoonstelling Beyond Heaven and Earth.
Kijk Nu te Zien! op woensdag 20 maart 2024 om 21.15 uur op NPO 2.
Sonate nummer vijf - Allegro | Tentoonstelling Museum Belvédère
Sonate nummer vijf - Andante | Tentoonstelling Museum Belvédère
Sonate nummer vijf - Finale | Tentoonstelling Museum Belvédère