Op 1 januari 2014 zag de nieuwe omroepvereniging AVROTROS het daglicht. Ontstaan uit de algemene omroepen AVRO en TROS, elk met een eigen roemrijke geschiedenis:

AVRO: als onafhankelijke omroep pijler onder het publieke bestel

Vanuit de loods van de Nederlandsche Seintoestellen Fabriek in Hilversum werd op zaterdag 21 juli 1923 de eerste proefuitzending de ether in geslingerd, maar volgens de statuten is 8 juli 1923 de datum waarop de Algemeene Vereeniging Radio Omroep (AVRO) is ontstaan. De AVRO hanteert juli 1923 als oprichtingsmaand, hoewel ‘pas’ op 28 december 1927 na een samensmelting van Stichting ANRO (Algemeene Nederlandsche Radio Omroep, voortvloeiend uit de Hilversumsche Draadloze Omroep) en de Nederlandsche Omroep Vereeniging (uit Den Haag) de AVRO officieel tot stand komt.

Hoe dan ook, oprichter Willem Vogt is de grote inspirator en directeur van de AVRO. De AVRO kiest voor een gescheiden organisatiemodel: een omroepvereniging met een bestuur – ondersteund door vrijwilligers uit het ledenbestand – en een professioneel omroepbedrijf met een zelfstandige directie. Die pioniersjaren worden gedomineerd door radio, waarin De Bonte Dinsdagavondtrein en Hersengymnastiek ontelbare luistervinken aan de radio gekluisterd houden.

Televisie
Pas in oktober 1951 doet televisie zijn intrede en de AVRO scoort vooral met de spraakmakende talkshow van Willem ‘O’ Duys (Voor de vuist weg ), ongecompliceerd jeugdamusement in Stuif es in (Ria Bremer: “Laat de balk maar zakken!”) en met Mies Bouwman (Open het Dorp - het legendarische benefietprogramma en later In de Hoofdrol). De AVRO heeft ook een naam hoog te houden op het gebied van kunst en cultuur.

De grootste
Bij de AVRO zit je goed. Of het nu aan die slogan, de programma’s of de presentatoren ligt, de AVRO groeit uit tot grootste omroep van Nederland. Het ledental krijgt een enorme injectie als in 1967 het onafhankelijke omroepblad Televizier een officiële uitgave van de AVRO wordt. Zo beschikt ‘de Algemene’ met Avrobode en Televizier over een groot aantal leden: liefst 800.000. Bovendien organiseert de tv-gids sinds 1964 jaarlijks een verkiezing van het populairste programma. De Gouden Televizier-Ring, tot en met de dag van vandaag de meest prestigieuze publieksprijs van de Nederlandse televisie, wordt jaarlijks door de AVRO uitgezonden. In 2006 krijgt ‘de ring’ ook een radiovariant: de Gouden RadioRing.  

Missie
Volgens de verenigingsstatuten uit vervlogen tijdens stelt de AVRO zich als algemene en onafhankelijke organisatie ten doel: het uitzenden van volledige radio- en televisieprogramma’s, die in redelijke onderlinge verhouding tenminste onderdelen omvatten van verstrooiende, culturele, informatieve en educatieve aard. Die missie is anno 2014 in essentie nauwelijks gewijzigd, maar werd gedurende het negentigjarig bestaan wel gemoderniseerd en opnieuw geformuleerd:

• De AVRO maakt radio- en tv-programma’s vanuit haar traditie van ongebondenheid;
• De AVRO blijft voorvechtster van niet-dogmatische, onafhankelijke meningsvorming;
• De AVRO is kritisch en gedegen en werkt vanuit het beginsel van de gelijkwaardigheid van ieder individu;
• De AVRO daagt kijkers, luisteraars en lezers uit tot eigen stellingname;
• De AVRO vormt als omroepvereniging een onmisbaar onderdeel van het publiek omroepbestel.

Juist in het jubileumjaar 2013 besloot de vitale negentigjarige AVRO om samen met een andere onafhankelijke omroep verder te gaan. Met de TROS wil de AVRO opnieuw omroepgeschiedenis schrijven. Ook als AVROTROS blijft het gedachtegoed van de veelkleurige Algemene voortleven.

Memorabilia
In de 90 jaar dat de AVRO heeft bestaan, zijn er vele gedenkwaardige memorabilia verschenen.
Een speciale werkgroep is bezig deze allemaal vast te leggen; een groot gedeelte ervan is hier te bekijken en nieuwe items zullen met regelmaat worden toegevoegd.

TROS: van REM-eiland naar best bekeken publieke omroep

De TROS, de afkorting van Televisie Radio Omroep Stichting, zag het levenslicht op 4 november 1964. Aan die officiële oprichting (onder leiding van Henri Minderop en algemeen directeur Joop Landré) ging een woelige periode rond Radio en TV Noordzee vooraf. En paar maanden eerder – op 1 september – heette omroepster Marianne Bierenbroodspot de kijkers vanaf het REM-eiland hartelijk welkom. De eerste documentaire, met als toepasselijke titel Het Eiland, ging over de passie en het doorzettingsvermogen waarmee bijna een jaar aan het tv-eiland in zee was gewerkt. Ook andere programma's als Rin Tin Tin en Mr. Ed het sprekende paard maakten indruk. Liefst 350.000 Nederlanders kochten bij de radio- en tv-speciaalzaak de REM-antenne om het signaal op kanaal 11 te kunnen ontvangen.

Underdog
Maar zeventien dagen na die eerste tv-uitzending sprak de meerderheid in de Tweede Kamer zich uit voor de anti-REM-wet. Het gevolg? De omroep moest van zender, zelfs de marine rukte uit!

Brievenrubrieken in kranten stroomden vol met verontwaardigde reacties van kijkers en luisteraars. In Amsterdam vond de directie een werkbare oplossing: REM verwierf een legale zendvergunning. Als zesde officiële omroep was het doel van de TROS duidelijk: de populaire programma's van TV en Radio Noordzee aan land voortzetten.

Vanaf dat prille begin had de TROS de sympathie van het volk. De eerste advertentie leverde meteen 10.000 leden op. De prijs voor het lidmaatschap was symbolisch: slechts één gulden per jaar. Het ging snel. Nederland koos massaal voor de underdog. De TROS stoomde van aspirant-omroep (de C-status) door naar B-omroep en verwierf binnen een paar jaar de A-status.

Missie
De publieke opdracht werd verankerd in een heldere missie. De TROS wil amuseren en informeren én staat middenin de maatschappij. Karakteristiek fragment uit het mission statement: ‘We leggen met onze programma's de nadruk op wat mensen bindt, niet op wat mensen verdeelt. Als Nederland in hokjes is verdeeld, dan zijn wij het marktplein waarop iedereen samenkomt. De TROS hoort niet bij een geloof. Niet bij een politieke stroming. Onafhankelijkheid tekent de TROS: wij zijn geen zuil maar een fundament.’

Bovendien koos de TROS openlijk voor de eigen achterban, het publiek. ‘De kijkers zijn er niet voor ons, wij zijn er voor de kijkers!’

Best bekeken
Er is niets zo subjectief als kwaliteit, maar kijk- en waarderingscijfers liegen niet. In het vijftigjarig bestaan heeft de TROS altijd goed gescoord. Op radio en op televisie. De TROS was sinds 2001 onafgebroken de best bekeken en beluisterde publieke omroep. De TROS profileerde zich extern als ‘De Grootste Familie van Nederland’, maar kon dat alleen doen omdat dit intern ook zo werd gevoeld. ‘Het zijn de programma’s die t hem doen’ was ook een sterke slogan die naadloos aansloot bij de visie die de TROS sinds de start op het REM-eiland wilde uitstralen. De TROS, schatplichtig aan die eerste uitzending op 1 september 1964, sluit op 2 september 2014 het vijftigjarig bestaan als zelfstandige publieke omroep af met een vrolijke feestavond in Koninklijk Theater Carré.